آنچه باید در مورد لیزرهای پوست و ضرورت‌های مراجعه به متخصص پوست بدانید
اپیلاسیون موهای زائد یکی از مهم‌ترین و گاهی پردردسرترین اقدامات زیبایی و آرایش افراد به‌خصوص خانم‌ها محسوب می‌شود که فرد را به امتحان روش‌های مختلف وامی‌دارد.
کجا، چطور و برای چه کارهایی می‌توان لیزر کرد؟
30 اردیبهشت 1399 ساعت: 14:2
30 اردیبهشت 1399 ساعت: 14:2
اپیلاسیون موهای زائد یکی از مهم‌ترین و گاهی پردردسرترین اقدامات زیبایی و آرایش افراد به‌خصوص خانم‌ها محسوب می‌شود که فرد را به امتحان روش‌های مختلف وامی‌دارد.
کنار روش‌های مختلفی که از گذشته برای رفع موهای زائد وجود داشته، طی سال‌های اخیر کاربرد دستگاه‌های «لیزر» بسیار رواج یافته است. البته دستگاه‌های لیزر تنها برای مقابله با مشکل موهای زائد کارایی ندارند، بلکه انواع مختلف آنها در رفع چروک‌های پوستی، جوان‌سازی پوستی، عروق زائد پوست و حتی در درمان بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس استفاده می‌شود.
انجام لیزر توسط افراد غیرمتخصص پوست؛ تهدید جدی زیبایی و سلامت
متاسفانه امروزه استفاده از دستگاه‌های لیزر در مراکز غیرمجاز و از طریق افراد غیرمتخصص پوست رواج بسیاری یافته، در حالی که هرگونه اقدام درمانی و زیبایی تخصصی پوست صرفا باید توسط پزشکان متخصص این رشته انجام بگیرد. هیچ فردی برای عمل جراحی قلب یا برداشتن آپاندیسیت به افراد غیرپزشک مراجعه نمی‌کند ولی متاسفانه اهمیت این مساله در مورد پوست چندان جدی گرفته نمی‌شود. ارزان بودن انجام خدمات در مراکز غیرمجاز در مقایسه با کلینیک‌های تخصصی پوست مهم‌ترین عامل ترغیب‌کننده مردم به حضور در این مراکز است که می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات متعددی از قبیل سوختگی‌های شدید، جوشگاه ناشی از سوختگی، عفونت و فعال شدن بیماری نهفته پوستی شود و حجم گسترده‌ای از مراجعات مردم به پزشکی قانونی و نظام پزشکی را به دنبال داشته باشد که علت آن مهارت نداشتن افراد غیرمتخصص پوست است.
بد نیست بدانید از لحاظ قانون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین سازمان نظام پزشکی، نه‌تنها تکنیسین‌ها، بلکه حتی پزشکان عمومی نیز اجازه انجام لیزر را ندارند. طبق قانون، پزشکان عمومی فقط مجاز هستند از IPL استفاده کنند. این روش هم لیزر نیست، بلکه نور متمرکز شده است که برای رفع موهای زائد کاربرد دارد.
استفاده از دستگاه‌های مختلف لیزر فقط توسط پزشکان متخصص پوست و جراحان پلاستیک که تخصص و آموزش لازم در این زمینه را کسب کرده‌اند مجاز است زیرا افراد متخصص پیش از انجام هر اقدامی نخست وضعیت عمومی فرد و اینکه این روش درمانی به صلاح بیمار است یا نه را بررسی می‌کنند. سپس متناسب با سن، ویژگی‌های پوست و... نوع خاصی از چنین اقداماتی را پیشنهاد می‌دهند. به عبارتی، افراد غیرمتخصص به هیچ وجه صلاحیت پیشنهاد انتخاب هر نوع از خدمات لیزر و دیگر دستگاه‌های مشابه را نخواهند داشت.
لیزر چیست؟
تا 20 سال پیش تنها یک روش جوان‌سازی پوست به نام «فیس لیفتینگ» یا کشیدن پوست صورت مرسوم بود که در واقع نوعی جراحی پلاستیک محسوب می‌شد. در این روش، پوست صورت و گردن افراد سالمند را از بافت‌های زیر آزاد می‌کردند، به پشت گوش یا سر می‌کشیدند و قسمت‌های اضافی را می‌بریدند و پانسمان مناسب می‌کردند. این عمل جراحی چند ساعت طول می‌کشید و در همه افراد نیز نتیجه مثبتی نداشت و گاهی پوست به حالت اول برمی‌گشت. فیس لیفتینگ نیاز به بیهوشی چند ساعته داشت و از طرفی خطر زیاد و هزینه بالایی به فرد تحمیل می‌کرد. همچنین بعضی افراد از نظر ژنتیکی، کم‌خونی، دیابت، عدم مراقبت‌های پس از عمل و... شرایط ترمیمی خوبی نداشتند و با جوشگاه‌های جدی در محل پانسمان مواجه می‌شدند.
در سال‌های بعد پژوهش در مورد روش‌های دیگر جوان‌سازی انجام شد و متخصصان دریافتند تمایل به جوانی نه‌تنها در افراد سالمند، بلکه در میانسالان و حتی جوانان که به دلایلی دچار پیری زودرس شده‌اند و تمایل به ظاهری شاداب‌تر دارند نیز دیده می‌شود. از این‌رو، روش‌هایی که خطر جراحی را نداشت انتخاب کردند که از جمله آنها می‌توان به پیلینگ شیمیایی (لایه‌برداری با ترکیبات شیمیایی)، آمپول بوتاکس، لیپوساکشن و تیشواکسپاندر اشاره کرد.
تیشواکسپاندر روشی بود که طی آن زیر پوست محل جوشگاه یا ضایعه پوستی وسیع، ماده‌ای شبیه بادکنک کار می‌گذاشتند و هرچندروز یکبار مایع سرم تزریق می‌کردند تا مانند بادکنک بزرگ شود و پوست را بکشد. زمانی که پوست به حالت ایده‌آل می‌رسید، قسمت‌های اضافی مانند فیس لیفتینگ برداشته می‌شد.
سپس نوردرمانی، لیزر(فوتوترمولیزیس) و ماورای صوت برای مراقبت‌های زیبایی پوست مرسوم شد که مکانیسم عمل آنها تخریب کنترل‌شده بافت است و حرارت به حدی می‌رسد که بافت موردنظر در حد لازم تخریب شود.
لازم به ذکر است لیزرهای پوست 2 نوع تهاجمی و غیرتهاجمی دارند. لیزرهای تهاجمی نوعی تخریب دائمی ایجاد می‌کنند و برای مواردی مانند از بین بردن تومورها به کار گرفته می‌شوند اما زمانی که هدف از انجام لیزر فقط تحریک الیاف کلاژن و الاستیک برای جوان‌سازی پوست مدنظر است، لیزر غیرتهاجمی انتخاب می‌شود. در این حالت، حرارت به حدی است که ساخت الیاف تحریک می‌شود اما آنها را از بین نمی‌برد و در واقع کمبود الیاف، جبران شده و چروک‌های پوستی کم می‌شود.
مکانیسم عمل لیزر و گزینه‌های مهم
لیزر و دیگر تکنیک‌های آن از طریق طول موج عمل می‌کنند. هر نوری یک طول موج دارد، مثلا نور درخشنده آفتاب که قابل‌مشاهده است، 400 تا 800 نانومتر طول موج دارد. کمتر از این طول موج ماورای بنفش و بالاتر از آن ماورای قرمز است. هرچه طول موج کوتاه‌تر باشد، نفوذ بیشتر و هرچه طول موج بلندتر باشد نفوذ کمتر است. به عنوان مثال بافتی که در لایه‌های خیلی عمیق باید درمان و ترمیم شود نیاز به طول موج کوتاه دارد.
نور با هر طول موجی تابیده می‌شود، به پوست به عنوان یک مانع برمی‌خورد و گرما ایجاد می‌کند. این گرما از طریق دستگاه قابل‌تنظیم است و توسط پزشک متخصص پوست به حدی می‌رسد که بافت مورد نظر تحریک یا تخریب شود. از طرفی، هر بافتی مانند عروق، الیاف کلاژن، طبقات سطحی پوست، اعصاب، استخوان و... طول موج خاصی را جذب می‌کند که پزشک متخصص پوست آن را تنظیم می‌کند.
لیزر (Laser) مخفف عبارت lighamplificatio- by stimulated emissio- of radiatio- است که به معنای «تقویت و تشدید نور از طریق تحریک تشعشع نور نشریافته» است. مزیت این تغییر نور در لیزر در مقایسه با نور طبیعی این است که طول موج ارسالی با توجه به ساختار مورد نظر تنظیم، تخریب یا تحریک می‌شود، به نحوی که به بافت‌های مجاور دیگر آسیب نرساند.
علاوه بر طول موج، مدت تابش نور نیز بسیار مهم است زیرا تابش طولانی با هر طول موجی موجب سوختگی و آسیب به پوست می‌شود. علاوه بر اینها سطح تابش و قدرت اشعه لیزر نیز تاثیرگذار خواهد بود. از طرفی، در اتمام کار خنک کردن بافت‌های اطراف برای جلوگیری از آسیب احتمالی گرما ضرورت دارد که باید کاملا تنظیم شود و بیش از حد نباشد تا بافت مورد نظر خنک شود و نتیجه مورد انتظار به دست بیاید. علاوه بر این، انعکاس نور نیز باید مورد توجه باشد زیرا آسیب‌زا خواهد بود و فقط پزشک متخصص پوست و جراحان پلاستیک با چنین اصولی آشنا هستند.
آشنایی با انواع دستگاه‌های لیزر و عملکرد آنها
هر کلینیکی با 10 تا 12 نوع دستگاه لیزر مختلف مجاز به فعالیت در زمینه‌های مختلف خدمات پوست است تا بتواند پاسخگوی نیاز افراد با شرایط مختلف باشد:
اگزایمر Excimer: با طول موج 306 نانومتر (ماورای بنفش) برای درمان پسوریازیس، ویتیلیگو یا برص، آلرژی اتوپیک
PDL : با طول موج 577 تا 600 نانومتر برای ضایعات عروق به‌خصوص عروق ضخیم پا
KTP: با طول موج 532 نانومتر نوعی لیزر تخریبی برای رفع زگیل، مویرگ‌ها و خال‌های خوش‌خیم است. لازم به ذکر است خال‌ها ابتدا باید از نظر پاتولوژی بررسی شوند زیرا بعضی خال‌ها بدخیم هستند. متخصص پوست از طریق آزمایش یا شناخت دقیق ظاهر خال می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم بودن خال را تشخیص دهد اما درصورت کاربرد لیزر بدون توجه به این مساله توسط افراد غیرمتخصص، ممکن است خال سرطانی فعال شده و بعدها در بدن منتشر شود.
Xeno- Flash Lamp: با طول موج 500 تا 1200 نانومتر برای ضایعات مویرگ‌ها، خال خوش‌خیم، موهای زائد
Long Puls Alexandrite: با طول موج 755 نانومتر برای موهای زائد، ماه‌گرفتگی و ضایعات عروقی افراد دارای پوست‌های سفید
Long PulsRuby: با طول موج 694 نانومتر برای موهای زائد، خال‌های افراد با پوست سفید
Diode: با طول موج 800 نانومتر برای موهای زائد، خال، ضایعات عروقی عروق پا
YAGND: با طول موج 1064 نانومتر برای پوست‌های تیره و موهای زائد افراد با پوست تیره
Q-Swich ND Yag: برای برداشتن تاتو با طول موج‌های 532 و 1064نانومتر
Q-SwichRuby: با طول موج 694 نانومتر برای لک‌های تیره، خال‌های عروقی مادرزادی اطراف چشم
Q-SwichAlexandrite: با طول موج‌های متفاوت 1540 یا 2940 نانومتر برای برداشتن خال، تاتو و ضایعات عروقی متناسب با وضعیت فرد و تشخیص پزشک
البته انواع دیگری از لیزر نیز هستند که کاربردهای کمتری نسبت به انواع ذکرشده دارند.
نوردرمانی؛ روشی عالی برای جوان‌سازی و بیماری‌های پوست
نوردرمانی یکی دیگر از تکنیک‌های درمان و ترمیم پوست است. امواج مورد استفاده در واقع همان پرتوهای نور آفتاب است که پرتوهای مضر آن جدا شده و پرتوهای مفید مثلا UVA یا UVB توسط دستگاه به پوست تابیده می‌شود.
نوردرمانی برای درمان لک و پیس (ویتیلیگو) و پسوریازیس کاربرد دارد. در نوعی از این روش، ماده‌ای به نام «پسورالن» روی قسمت‌های سفیدشده پوست زده می‌شود تا اشعه UVA را سریع‌تر جذب و رنگ‌سازی کند و به تدریج همرنگ پوست طبیعی شود.
رادیوفرکوئنسی نوعی دیگر از روش‌های جوان‌سازی پوست است. در این روش امواج رادیوفرکوئنسی با ایجاد حرارت، الیاف کلاژن و الاستیک پوست را تحریک می‌کنند. رادیوفرکوئنسی معمولا برای رفع چین‌وچروک‌های ظریف و شلی پوست استفاده می‌شود.
فرکشنال؛ بهبود تکنیک‌های لیزر
اوایل که کاربرد لیزر مرسوم شد، عملکرد لیزر روی سطح پوست مداوم و با تبخیر یا تخریب زیادی همراه بود. به این ترتیب زمانی که لیزر برای جوان‌سازی استفاده می‌شد، قرمزی طولانی گاهی 6-3 ماه ایجاد می‌کرد که درمان این عارضه به مصرف داروهای ترمیم‌کننده نیاز داشت، با این حال باز هم قرمزی پوست باقی می‌ماند.
متخصصان با بررسی‌های مختلف به این نتیجه رسیدند که به جای لیزر مداوم اشعه طوری به پوست تابیده شود که روی یک قسمت تاثیر بگذارد اما تاثیری بر قسمت کناری نداشته باشد. به این ترتیب که اشعه لیزر شبیه ستون‌هایی کنار هم به پوست تابیده شود. با این کار قسمت‌هایی که در امان بوده، به ترمیم پوست کمک می‌کند و درنتیجه روند بهبود بسیار سریع‌تر می‌شود و همچنین قرمزی سطح پوست به جای چند ماه طی چند روز بهبود می‌یابد. به چنین تکنیکی در کاربرد لیزر «فرکشنال» گفته می‌شود که در مورد انواع لیزرها قابل‌اجراست.
نکته مهم این است که لیزر فرکشنال به‌رغم کاهش عوارض، در طولانی‌مدت تاثیرگذار است و به 3 تا 6 جلسه نیاز دارد. درنتیجه نوعی از لیزر به نام «رادیو فرکوئنسی فرکشنال یا RF سوزنی» طراحی شد. در این روش، لیزر 3 تا 4 میلی‌متر وارد پوست می‌شود و به عمق می‌رسد. به این ترتیب اثر جوان‌سازی لیزر، قوی‌تر می‌شود. البته این میزان عمق لیزر در پوست نگران‌کننده نیست.
در گذشته لیزرها به دلیل تخریب کامل پوست، عوارضی مانند لک تیره، ضایعات پوستی، عفونت و... ایجاد می‌کردند اما با روش فرکشنال چنین عوارضی دیده نمی‌شود.
با «هایفو» جوان بمانید!
HIFU (Highintensity focus ultrasound) تکنیکی مدرن در جوان‌سازی پوست است که لیزر یا نور نیست، بلکه آنچه به پوست تابیده می‌شود امواج ماورای صوت است اما مکانیسم عملی مانند لیزر دارد؛ یعنی در بافت خاصی که جذب می‌شود، حرارت و تحریک الیاف ایجاد می‌کند.
هیچ لیزری نمی‌تواند برای تحریک و انقباض عضله صورت به این عمق برسد و صدمه‌ای نداشته باشد. برای رفع این مشکل تکنیک «هایفو» طراحی شد که در واقع قدرت متمرکز و موضعی از طریق امواج فراصوت در رسیدن به عضلات زیرپوست است. این امواج، باعث انعقاد و جمع‌شدگی عضله زیر پوست می‌شود و این نقاط جمع‌شده، پوست را نیز با خود جمع می‌کنند. روند جمع‌شدگی پوست از ابتدای انجام تکنیک شروع می‌شود و 2-1 ماه افزایش می‌یابد، به طوری که پس از 2 ماه می‌توان در مورد نتیجه آن قضاوت کرد. این حالت طی 8-7 ماه بعد ادامه دارد بنابراین انجام هایفودرمانی سالی یکبار کافی است. هایفو برای افتادگی و چروک دور دهان، گونه، خط چانه، برآمدگی دور دهان به پایین و غبغب افتاده بسیار موثر است.
این تکنیک جوان‌سازی عوارض جدی ندارد. فقط با کمی درد هنگام انجام کار همراه است که برحسب تحمل درد بیمار، شدت تاباندن ماورای صوت از دستگاه توسط پزشک کم و زیاد می‌شود. گاهی سوزش و تورم نیز ممکن است وجود داشته باشد. حداکثر درد آن با یک مسکن برطرف می‌شود و قدرت دستگاه با توجه به تحمل درد بیمار تنظیم می‌شود. عوارضی مانند قرمزی و تغییر حالت پوست نیز ایجاد نمی‌کند و فرد بلافاصله می‌تواند به کارهای روزمره برسد.
آیا لیزر عارضه دارد؟
به طور کلی لیزر خیلی سریع ترمیم می‌شود و عوارض جدی ندارد اما در مواردی که لیزر توسط افراد غیرمتخصص پوست انجام شود ممکن است عوارضی مانند قرمزی طولانی و مستمر و گاهی دائمی، حتی سوختگی و ضایعات پوستی بروزکند و پوست مستعد ابتلا به جوشگاه و انواع عفونت‌ها شود.
یکی دیگر از عوارض جبران‌ناپذیر لیزر توسط افراد غیرمتخصص پوست، استفاده نکردن از عینک‌های مخصوص است. اگر هنگام لیزر از چشم‌بندهای معمولی استفاده شود، قرنیه و رتین چشم که بالاترین میزان ملانین را دارد مانند پوست به سرعت اشعه را جذب می‌کند و بینایی از بین می‌رود زیرا اشعه از آن عبور می‌کند.
آنچه همه باید بدانند این است که اگر فردی سابقه تبخال دارد حتما باید توسط متخصص پوست بررسی و معاینه شود تا داروی پیشگیری برایش تجویز شود زیرا هر نوع تحریک مانند لیزر، پیلینگ و... روی پوست باعث فعال شدن ویروس تبخال می‌شود. در غیر این صورت تبخال عفونی شده و به شکل شدید ظاهر می‌شود.
نکته دیگر اینکه میزان جذب نور لیزر با توجه به رنگ پوست، توسط ملانین متغیر خواهد بود، درنتیجه طول موج لیزر با توجه به رنگ پوست باید توسط متخصص پوست تنظیم شود. به این ترتیب که پوست تیره نور بیشتری جذب می‌کند و التهاب تبدیل به تیرگی می‌شود پس طول موج باید بلندتر باشد. پس از التهاب و قرمزی پوست هم لک تیره می‌شود. حال هرچه پوست تیره و مایل به سبزه باشد، لک به‌جامانده از لیزر تیره‌تر و هرچه پوست سفیدتر باشد، لک کمرنگ‌تر خواهد بود.
انجام لیزر توسط افراد غیرمتخصص پوست؛ تهدید جدی زیبایی و سلامت
متاسفانه امروزه استفاده از دستگاه‌های لیزر در مراکز غیرمجاز و از طریق افراد غیرمتخصص پوست رواج بسیاری یافته، در حالی که هرگونه اقدام درمانی و زیبایی تخصصی پوست صرفا باید توسط پزشکان متخصص این رشته انجام بگیرد. هیچ فردی برای عمل جراحی قلب یا برداشتن آپاندیسیت به افراد غیرپزشک مراجعه نمی‌کند ولی متاسفانه اهمیت این مساله در مورد پوست چندان جدی گرفته نمی‌شود. ارزان بودن انجام خدمات در مراکز غیرمجاز در مقایسه با کلینیک‌های تخصصی پوست مهم‌ترین عامل ترغیب‌کننده مردم به حضور در این مراکز است که می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات متعددی از قبیل سوختگی‌های شدید، جوشگاه ناشی از سوختگی، عفونت و فعال شدن بیماری نهفته پوستی شود و حجم گسترده‌ای از مراجعات مردم به پزشکی قانونی و نظام پزشکی را به دنبال داشته باشد که علت آن مهارت نداشتن افراد غیرمتخصص پوست است.
بد نیست بدانید از لحاظ قانون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین سازمان نظام پزشکی، نه‌تنها تکنیسین‌ها، بلکه حتی پزشکان عمومی نیز اجازه انجام لیزر را ندارند. طبق قانون، پزشکان عمومی فقط مجاز هستند از IPL استفاده کنند. این روش هم لیزر نیست، بلکه نور متمرکز شده است که برای رفع موهای زائد کاربرد دارد.
استفاده از دستگاه‌های مختلف لیزر فقط توسط پزشکان متخصص پوست و جراحان پلاستیک که تخصص و آموزش لازم در این زمینه را کسب کرده‌اند مجاز است زیرا افراد متخصص پیش از انجام هر اقدامی نخست وضعیت عمومی فرد و اینکه این روش درمانی به صلاح بیمار است یا نه را بررسی می‌کنند. سپس متناسب با سن، ویژگی‌های پوست و... نوع خاصی از چنین اقداماتی را پیشنهاد می‌دهند. به عبارتی، افراد غیرمتخصص به هیچ وجه صلاحیت پیشنهاد انتخاب هر نوع از خدمات لیزر و دیگر دستگاه‌های مشابه را نخواهند داشت.
لیزر چیست؟
تا 20 سال پیش تنها یک روش جوان‌سازی پوست به نام «فیس لیفتینگ» یا کشیدن پوست صورت مرسوم بود که در واقع نوعی جراحی پلاستیک محسوب می‌شد. در این روش، پوست صورت و گردن افراد سالمند را از بافت‌های زیر آزاد می‌کردند، به پشت گوش یا سر می‌کشیدند و قسمت‌های اضافی را می‌بریدند و پانسمان مناسب می‌کردند. این عمل جراحی چند ساعت طول می‌کشید و در همه افراد نیز نتیجه مثبتی نداشت و گاهی پوست به حالت اول برمی‌گشت. فیس لیفتینگ نیاز به بیهوشی چند ساعته داشت و از طرفی خطر زیاد و هزینه بالایی به فرد تحمیل می‌کرد. همچنین بعضی افراد از نظر ژنتیکی، کم‌خونی، دیابت، عدم مراقبت‌های پس از عمل و... شرایط ترمیمی خوبی نداشتند و با جوشگاه‌های جدی در محل پانسمان مواجه می‌شدند.
در سال‌های بعد پژوهش در مورد روش‌های دیگر جوان‌سازی انجام شد و متخصصان دریافتند تمایل به جوانی نه‌تنها در افراد سالمند، بلکه در میانسالان و حتی جوانان که به دلایلی دچار پیری زودرس شده‌اند و تمایل به ظاهری شاداب‌تر دارند نیز دیده می‌شود. از این‌رو، روش‌هایی که خطر جراحی را نداشت انتخاب کردند که از جمله آنها می‌توان به پیلینگ شیمیایی (لایه‌برداری با ترکیبات شیمیایی)، آمپول بوتاکس، لیپوساکشن و تیشواکسپاندر اشاره کرد.
تیشواکسپاندر روشی بود که طی آن زیر پوست محل جوشگاه یا ضایعه پوستی وسیع، ماده‌ای شبیه بادکنک کار می‌گذاشتند و هرچندروز یکبار مایع سرم تزریق می‌کردند تا مانند بادکنک بزرگ شود و پوست را بکشد. زمانی که پوست به حالت ایده‌آل می‌رسید، قسمت‌های اضافی مانند فیس لیفتینگ برداشته می‌شد.
سپس نوردرمانی، لیزر(فوتوترمولیزیس) و ماورای صوت برای مراقبت‌های زیبایی پوست مرسوم شد که مکانیسم عمل آنها تخریب کنترل‌شده بافت است و حرارت به حدی می‌رسد که بافت موردنظر در حد لازم تخریب شود.
لازم به ذکر است لیزرهای پوست 2 نوع تهاجمی و غیرتهاجمی دارند. لیزرهای تهاجمی نوعی تخریب دائمی ایجاد می‌کنند و برای مواردی مانند از بین بردن تومورها به کار گرفته می‌شوند اما زمانی که هدف از انجام لیزر فقط تحریک الیاف کلاژن و الاستیک برای جوان‌سازی پوست مدنظر است، لیزر غیرتهاجمی انتخاب می‌شود. در این حالت، حرارت به حدی است که ساخت الیاف تحریک می‌شود اما آنها را از بین نمی‌برد و در واقع کمبود الیاف، جبران شده و چروک‌های پوستی کم می‌شود.
مکانیسم عمل لیزر و گزینه‌های مهم
لیزر و دیگر تکنیک‌های آن از طریق طول موج عمل می‌کنند. هر نوری یک طول موج دارد، مثلا نور درخشنده آفتاب که قابل‌مشاهده است، 400 تا 800 نانومتر طول موج دارد. کمتر از این طول موج ماورای بنفش و بالاتر از آن ماورای قرمز است. هرچه طول موج کوتاه‌تر باشد، نفوذ بیشتر و هرچه طول موج بلندتر باشد نفوذ کمتر است. به عنوان مثال بافتی که در لایه‌های خیلی عمیق باید درمان و ترمیم شود نیاز به طول موج کوتاه دارد.
نور با هر طول موجی تابیده می‌شود، به پوست به عنوان یک مانع برمی‌خورد و گرما ایجاد می‌کند. این گرما از طریق دستگاه قابل‌تنظیم است و توسط پزشک متخصص پوست به حدی می‌رسد که بافت مورد نظر تحریک یا تخریب شود. از طرفی، هر بافتی مانند عروق، الیاف کلاژن، طبقات سطحی پوست، اعصاب، استخوان و... طول موج خاصی را جذب می‌کند که پزشک متخصص پوست آن را تنظیم می‌کند.
لیزر (Laser) مخفف عبارت lighamplificatio- by stimulated emissio- of radiatio- است که به معنای «تقویت و تشدید نور از طریق تحریک تشعشع نور نشریافته» است. مزیت این تغییر نور در لیزر در مقایسه با نور طبیعی این است که طول موج ارسالی با توجه به ساختار مورد نظر تنظیم، تخریب یا تحریک می‌شود، به نحوی که به بافت‌های مجاور دیگر آسیب نرساند.
علاوه بر طول موج، مدت تابش نور نیز بسیار مهم است زیرا تابش طولانی با هر طول موجی موجب سوختگی و آسیب به پوست می‌شود. علاوه بر اینها سطح تابش و قدرت اشعه لیزر نیز تاثیرگذار خواهد بود. از طرفی، در اتمام کار خنک کردن بافت‌های اطراف برای جلوگیری از آسیب احتمالی گرما ضرورت دارد که باید کاملا تنظیم شود و بیش از حد نباشد تا بافت مورد نظر خنک شود و نتیجه مورد انتظار به دست بیاید. علاوه بر این، انعکاس نور نیز باید مورد توجه باشد زیرا آسیب‌زا خواهد بود و فقط پزشک متخصص پوست و جراحان پلاستیک با چنین اصولی آشنا هستند.
آشنایی با انواع دستگاه‌های لیزر و عملکرد آنها
هر کلینیکی با 10 تا 12 نوع دستگاه لیزر مختلف مجاز به فعالیت در زمینه‌های مختلف خدمات پوست است تا بتواند پاسخگوی نیاز افراد با شرایط مختلف باشد:
اگزایمر Excimer: با طول موج 306 نانومتر (ماورای بنفش) برای درمان پسوریازیس، ویتیلیگو یا برص، آلرژی اتوپیک
PDL : با طول موج 577 تا 600 نانومتر برای ضایعات عروق به‌خصوص عروق ضخیم پا
KTP: با طول موج 532 نانومتر نوعی لیزر تخریبی برای رفع زگیل، مویرگ‌ها و خال‌های خوش‌خیم است. لازم به ذکر است خال‌ها ابتدا باید از نظر پاتولوژی بررسی شوند زیرا بعضی خال‌ها بدخیم هستند. متخصص پوست از طریق آزمایش یا شناخت دقیق ظاهر خال می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم بودن خال را تشخیص دهد اما درصورت کاربرد لیزر بدون توجه به این مساله توسط افراد غیرمتخصص، ممکن است خال سرطانی فعال شده و بعدها در بدن منتشر شود.
Xeno- Flash Lamp: با طول موج 500 تا 1200 نانومتر برای ضایعات مویرگ‌ها، خال خوش‌خیم، موهای زائد
Long Puls Alexandrite: با طول موج 755 نانومتر برای موهای زائد، ماه‌گرفتگی و ضایعات عروقی افراد دارای پوست‌های سفید
Long PulsRuby: با طول موج 694 نانومتر برای موهای زائد، خال‌های افراد با پوست سفید
Diode: با طول موج 800 نانومتر برای موهای زائد، خال، ضایعات عروقی عروق پا
YAGND: با طول موج 1064 نانومتر برای پوست‌های تیره و موهای زائد افراد با پوست تیره
Q-Swich ND Yag: برای برداشتن تاتو با طول موج‌های 532 و 1064نانومتر
Q-SwichRuby: با طول موج 694 نانومتر برای لک‌های تیره، خال‌های عروقی مادرزادی اطراف چشم
Q-SwichAlexandrite: با طول موج‌های متفاوت 1540 یا 2940 نانومتر برای برداشتن خال، تاتو و ضایعات عروقی متناسب با وضعیت فرد و تشخیص پزشک
البته انواع دیگری از لیزر نیز هستند که کاربردهای کمتری نسبت به انواع ذکرشده دارند.
نوردرمانی؛ روشی عالی برای جوان‌سازی و بیماری‌های پوست
نوردرمانی یکی دیگر از تکنیک‌های درمان و ترمیم پوست است. امواج مورد استفاده در واقع همان پرتوهای نور آفتاب است که پرتوهای مضر آن جدا شده و پرتوهای مفید مثلا UVA یا UVB توسط دستگاه به پوست تابیده می‌شود.
نوردرمانی برای درمان لک و پیس (ویتیلیگو) و پسوریازیس کاربرد دارد. در نوعی از این روش، ماده‌ای به نام «پسورالن» روی قسمت‌های سفیدشده پوست زده می‌شود تا اشعه UVA را سریع‌تر جذب و رنگ‌سازی کند و به تدریج همرنگ پوست طبیعی شود.
رادیوفرکوئنسی نوعی دیگر از روش‌های جوان‌سازی پوست است. در این روش امواج رادیوفرکوئنسی با ایجاد حرارت، الیاف کلاژن و الاستیک پوست را تحریک می‌کنند. رادیوفرکوئنسی معمولا برای رفع چین‌وچروک‌های ظریف و شلی پوست استفاده می‌شود.
فرکشنال؛ بهبود تکنیک‌های لیزر
اوایل که کاربرد لیزر مرسوم شد، عملکرد لیزر روی سطح پوست مداوم و با تبخیر یا تخریب زیادی همراه بود. به این ترتیب زمانی که لیزر برای جوان‌سازی استفاده می‌شد، قرمزی طولانی گاهی 6-3 ماه ایجاد می‌کرد که درمان این عارضه به مصرف داروهای ترمیم‌کننده نیاز داشت، با این حال باز هم قرمزی پوست باقی می‌ماند.
متخصصان با بررسی‌های مختلف به این نتیجه رسیدند که به جای لیزر مداوم اشعه طوری به پوست تابیده شود که روی یک قسمت تاثیر بگذارد اما تاثیری بر قسمت کناری نداشته باشد. به این ترتیب که اشعه لیزر شبیه ستون‌هایی کنار هم به پوست تابیده شود. با این کار قسمت‌هایی که در امان بوده، به ترمیم پوست کمک می‌کند و درنتیجه روند بهبود بسیار سریع‌تر می‌شود و همچنین قرمزی سطح پوست به جای چند ماه طی چند روز بهبود می‌یابد. به چنین تکنیکی در کاربرد لیزر «فرکشنال» گفته می‌شود که در مورد انواع لیزرها قابل‌اجراست.
نکته مهم این است که لیزر فرکشنال به‌رغم کاهش عوارض، در طولانی‌مدت تاثیرگذار است و به 3 تا 6 جلسه نیاز دارد. درنتیجه نوعی از لیزر به نام «رادیو فرکوئنسی فرکشنال یا RF سوزنی» طراحی شد. در این روش، لیزر 3 تا 4 میلی‌متر وارد پوست می‌شود و به عمق می‌رسد. به این ترتیب اثر جوان‌سازی لیزر، قوی‌تر می‌شود. البته این میزان عمق لیزر در پوست نگران‌کننده نیست.
در گذشته لیزرها به دلیل تخریب کامل پوست، عوارضی مانند لک تیره، ضایعات پوستی، عفونت و... ایجاد می‌کردند اما با روش فرکشنال چنین عوارضی دیده نمی‌شود.
با «هایفو» جوان بمانید!
HIFU (Highintensity focus ultrasound) تکنیکی مدرن در جوان‌سازی پوست است که لیزر یا نور نیست، بلکه آنچه به پوست تابیده می‌شود امواج ماورای صوت است اما مکانیسم عملی مانند لیزر دارد؛ یعنی در بافت خاصی که جذب می‌شود، حرارت و تحریک الیاف ایجاد می‌کند.
هیچ لیزری نمی‌تواند برای تحریک و انقباض عضله صورت به این عمق برسد و صدمه‌ای نداشته باشد. برای رفع این مشکل تکنیک «هایفو» طراحی شد که در واقع قدرت متمرکز و موضعی از طریق امواج فراصوت در رسیدن به عضلات زیرپوست است. این امواج، باعث انعقاد و جمع‌شدگی عضله زیر پوست می‌شود و این نقاط جمع‌شده، پوست را نیز با خود جمع می‌کنند. روند جمع‌شدگی پوست از ابتدای انجام تکنیک شروع می‌شود و 2-1 ماه افزایش می‌یابد، به طوری که پس از 2 ماه می‌توان در مورد نتیجه آن قضاوت کرد. این حالت طی 8-7 ماه بعد ادامه دارد بنابراین انجام هایفودرمانی سالی یکبار کافی است. هایفو برای افتادگی و چروک دور دهان، گونه، خط چانه، برآمدگی دور دهان به پایین و غبغب افتاده بسیار موثر است.
این تکنیک جوان‌سازی عوارض جدی ندارد. فقط با کمی درد هنگام انجام کار همراه است که برحسب تحمل درد بیمار، شدت تاباندن ماورای صوت از دستگاه توسط پزشک کم و زیاد می‌شود. گاهی سوزش و تورم نیز ممکن است وجود داشته باشد. حداکثر درد آن با یک مسکن برطرف می‌شود و قدرت دستگاه با توجه به تحمل درد بیمار تنظیم می‌شود. عوارضی مانند قرمزی و تغییر حالت پوست نیز ایجاد نمی‌کند و فرد بلافاصله می‌تواند به کارهای روزمره برسد.
آیا لیزر عارضه دارد؟
به طور کلی لیزر خیلی سریع ترمیم می‌شود و عوارض جدی ندارد اما در مواردی که لیزر توسط افراد غیرمتخصص پوست انجام شود ممکن است عوارضی مانند قرمزی طولانی و مستمر و گاهی دائمی، حتی سوختگی و ضایعات پوستی بروزکند و پوست مستعد ابتلا به جوشگاه و انواع عفونت‌ها شود.
یکی دیگر از عوارض جبران‌ناپذیر لیزر توسط افراد غیرمتخصص پوست، استفاده نکردن از عینک‌های مخصوص است. اگر هنگام لیزر از چشم‌بندهای معمولی استفاده شود، قرنیه و رتین چشم که بالاترین میزان ملانین را دارد مانند پوست به سرعت اشعه را جذب می‌کند و بینایی از بین می‌رود زیرا اشعه از آن عبور می‌کند.
آنچه همه باید بدانند این است که اگر فردی سابقه تبخال دارد حتما باید توسط متخصص پوست بررسی و معاینه شود تا داروی پیشگیری برایش تجویز شود زیرا هر نوع تحریک مانند لیزر، پیلینگ و... روی پوست باعث فعال شدن ویروس تبخال می‌شود. در غیر این صورت تبخال عفونی شده و به شکل شدید ظاهر می‌شود.
نکته دیگر اینکه میزان جذب نور لیزر با توجه به رنگ پوست، توسط ملانین متغیر خواهد بود، درنتیجه طول موج لیزر با توجه به رنگ پوست باید توسط متخصص پوست تنظیم شود. به این ترتیب که پوست تیره نور بیشتری جذب می‌کند و التهاب تبدیل به تیرگی می‌شود پس طول موج باید بلندتر باشد. پس از التهاب و قرمزی پوست هم لک تیره می‌شود. حال هرچه پوست تیره و مایل به سبزه باشد، لک به‌جامانده از لیزر تیره‌تر و هرچه پوست سفیدتر باشد، لک کمرنگ‌تر خواهد بود.
دکتر حسین طباطبایی
متخصص پوست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
برچسب ها
دیدگاه کاربران
ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد