سلامت

عوامل مختلفی می‌توانند به خارش پوست سر منجر شوند و ما را به خاراندن گاه به گاه پوست سر وادار کنند، اما وقتی که ناگهان پوسته‌های سفید را بینابین موها یا روی لباس می‌بینیم، قطعا حساسیت بیشتری به این اتفاق پیدا می‌کنیم و می‌خواهیم سریع‌تر راه‌حلی برای رفع مشکل بیابیم. گاهی اوقات در این مرحله، دو علت اساسی و مهم، یعنی شوره سر و شپش سر، با همدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. در ادامه می‌خواهیم به تفاوت‌های بین این دو مشکل بپردازیم.

علت‌های شوره سر و شپش سر

شپش و شوره سر ممکن است در نگاه اول شبیه به همدیگر به نظر برسند، اما از جنبه‌های مختلفی با یکدیگر تفاوت دارند. شوره سر نوعی التهاب در پوست است که به پوسته‌ریزی و خارش منجر می‌شود. شوره سر به‌واسطه واکنش بدن در مقابل مخمرهای زنده روی پوست سر ایجاد می‌شود و این اتفاق نشان‌دهنده بهداشت فردی نامناسب نیست.

مخمرها روی پوست سر همه افراد وجود دارند، اما بدن بعضی افراد بیشتر از حالت عادی نسبت به این مخمرها واکنش نشان می‌دهد و باعث پوسته‌ریزی سریع پوست می‌شود.



براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، شپش‌های سر هم نوعی حشرات انگلی هستند که می‌توانند روی سر، ابروها و پلک‌های چشم به حیات خودشان ادامه دهند و اساسا سه شکل دارند: تخم (nit)، نیمف (nymph) و بالغ.

نیت‌ها توسط نوع بالغ در پایه ساقه مو (نزدیک به پوست سر) شکل می‌گیرند، بسیار ریز هستند و به ساقه مو می‌چسبند. نیمف‌ها نیز به‌واسطه نیت‌ها شکل می‌گیرند و از خون تغذیه می‌کنند. هر شپش سر بالغ هم حدودا به اندازه یک عدد دانه کنجد است و از خون تغذیه می‌کند.

شوره سر در گروه بیماری‌های پوستی مُسری قرار نمی‌گیرد، اما شپش سر به‌راحتی از فردی به فرد دیگر (خصوصا در میان کودکان و اطرافی که با کودکان سر و کار دارند) منتقل می‌شود. البته شپش سر انواع بیماری‌ها را مانند دیگر انواع انگل‌ها بین افراد گسترش نمی‌دهد.

علائم متفاوت شوره سر و شپش سر

شوره سر می‌تواند خارش شدیدی ایجاد کند، خصوصا اگر پوست کف سر خشک باشد. البته چنین حالتی در افراد مبتلا به شپش سر هم شکل می‌گیرد، با این تفاوت که در موارد ابتلا به شپش سر، خارش در پشت سر بدتر می‌شود زیرا تعداد بیشتری از شپش‌ها در این قسمت تجمع می‌کنند. با این‌حال، شپش‌ها معمولا باعث پوسته‌ریزی رایج در شوره سر نمی‌شوند.



1. علائم شوره سر
• خارش پوست سر
• پوسته‌ریزی پوست سر
• مشاهده پوسته‌های سفید یا زرد روی پوست سر، موها، ابروها یا شانه‌ها
• قرمز یا صورتی شدن پوست سر به‌دلیل خاراندن
• تشدید علائم در شرایط آب‌وهوایی سرد



2. علائم شپش سر
• احساس خزیدن چیزی روی پوست سر
• خارش شدید پوست سر (خصوصا پشت سر)
• اختلال خواب (به‌دلیل فعالیت شدیدتر شپش‌ها در ساعات شب)
• شکل‌گیری زخم‌ها یا برجستگی‌های قرمز روی پوست سر، گردن و شانه‌ها
• شکل‌گیری لکه‌های کوچک سیاه یا قهوه‌ای در پایه موها

آیا درمان‌های شپش سر و شوره سر متفاوت هستند؟

بله این درمان‌ها با همدیگر تفاوت دارند و بسیار مهم است که شیوه درمانی متناسب با شرایط هر فرد را پیدا کرد. خاراندن بیش از حد پوست سر در هر دو مشکل می‌تواند لایه محافظتی پوست سر را تخریب کند و امکان شکل‌گیری عفونت را فراهم آورد.

برای درمان شوره سر معمولا از «پیریتیون زینک» (zinc pyrithione) استفاده می‌شود که سطح مخمرها را در پوست سر کاهش می‌دهد و درنتیجه باعث کاهش تدریجی التهاب و پوسته‌ریزی می‌گردد. شامپوهای مخصوص شوره سر معمولا حاوی همین ماده هستند. اگر شوره سر شدید باشد، ممکن است به درمان‌های استروئیدی موضعی برای کاهش التهاب نیاز پیدا کنید.

درمان شپش سر هم معمولا شامل استفاده از درمان‌های موضعی بدون نسخه می‌شود که حاوی «پرمترین» (permethrin) یا «پیرترین» (pyrethrins) برای کشتن آفت‌هایی مانند شپش هستند. استفاده از شانه‌های مخصوص بیرون کشیدن شپش‌های نیت هم معمولا توصیه می‌شود.

در موارد شدیدتری که پزشکان با راه‌حل‌های ذکرشده به نتیجه نمی‌رسند، معمولا داروهای تجویزی قوی‌تر مانند بنزیل الکل، لوسیون ایورمکتین یا مالاتیون استفاده می‌شوند. اگر در مورد مشکلی که روی سرتان می‌بینید، اطلاع کافی ندارید و نمی‌دانید باید چه اقدامی انجام دهید، حتما به متخصصان پوست و مو مراجعه کنید تا علت اصلی هرچه زودتر تشخیص داده و روند درمانی متناسب با شرایط شما هرچه سریع‌تر آغاز شود.

ترجمه: راضیه فیضی
منبع: Prevention