سلامت

یبوست معمولا در خانواده‌ی کودک و در سایر اعضا هم وجود دارد. شروع یبوست زمانی است که کودک برای توالت رفتن، آموزش داده می‌شود که این سن اکثراً بین 2 تا 5 سالگی است. کودکان در این سن، به جز توالتی که در منزل است، تمایلی به رفتن به توالت در جاهای دیگر ندارند و نگه داشتن مدفوع، باعث یبوست در آن‌ها می‌شود.

بعضی وقت‌ها مشکل است که بگوییم کودک به یبوست مبتلاست، چون گاهی حرکات روده‌ای کودک کم است اما یبوست ندارد، در حالی که برخی دیگر از کودکان حرکات روده‌ای متعددی دارند، ولی مدفوع‌شان به سختی حرکت می‌کند و به یبوست مبتلا هستند. ممکن است به کودکانی که همه روزه مقدار کمی مدفوع دفع می‌کنند، توجهی نشود و مدفوع در داخل کولون آنها جمع شود

علل یبوست

از علل یبوست می‌توان به تغییر در عادت‌های غذایی، مصرف نکردن مقدار کافی مایعات، تنبلی در اجابت مزاج و ترس از محیط و سرویس بهداشتی به هر دلیل اشاره کرد. 

مصرف بی‌رویه شیر نیز می‌تواند باعث یبوست شود. بعد از دو سالگی، روزانه نیم لیتر شیر برای کودکان کافی است.

گاهی یبوست‌های مزمن در اثر مشکلات مهمی مانند فیروزکیستیک یا بیماری هیرشپرونگ، مسمومیت با سرب، کم‌کاری غده تیرویید و علل دیگری است که باید زیر نظر فوق تخصص گوارش تشخیص داده و درمان شود.

نکات قابل توجه در مورد یبوست کودکان به شرح زیر است:

* در نوزادانی که شیر مادر مصرف می‌کنند، اجابت مزاج کمتر از یک بار در روز، اغلب طبیعی است.

* در کودکان بزرگتر، مدفوع سخت و خشک هر سه یا چهار روز یکبار یبوست نام دارد.

* در هر سنی، مدفوع بزرگ و خشک و سخت به همراه درد، یبوست است.

* وجود دردهای شکمی بعد از دفع مدفوع بزرگ و سفت

* خونریزی بعد از خروج مدفوع

درمان

در صورتی که هرچه سریع‌تر به درمان یبوست توجه نشود، یبوست مزمن به وجود می‌آید که با درد شدید، موقع اجابت مزاج همراه است و باعث می‌شود کودک تا مدتی از این کار منصرف شود.

برای درمان این کودکان می‌توان از مایعات فراوان، غذاهای فیبردار، انواع میوه مانند گلابی، زردآلو و آلو، نخودفرنگی و انواع لوبیا استفاده کرد.

یبوست در شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، بسیار نادر است و حتی اگر علتی غیر از شیر مادر وجود نداشته باشد، باز هم به دادن شیر مادر توصیه می‌شود. 

مصرف آب‌میوه طبیعی و به‌خصوص هلو و گلابی نیز موثر است. نوشیدن مقدار زیادی آب نیز می‌تواند بسیار موثر باشد.

در کودکان نوپا و بزرگتر که غذای جامد می‌خورند، مصرف مقادیر فراوان از غذاهای فیبردار بسیار لازم است. ضمن اینکه باید از دادن برنج و نان که فیبر زیادی ندارند پرهیز نمود. 

برای شیرخوارانی که هنوز توالت رفتن را یاد نگرفته‌اند، دادن رژیم غذایی پُر از فیبر ضروری است و با بالا رفتن سن کودک، باید مقدار فیبر غذا را افزایش داد. به‌طور مثال کودکان 3 ساله باید حدود 8 گرم فیبر روزانه دریافت کنند بنابراین بهتر است والدین از لیست غذاها و مقدار فیبر آن‌ها مطلع باشند. 

وقتی کودک توالت رفتن را یاد گرفت، والدین باید او را به‌طور مرتب و روزانه تشویق به نشستن روی توالت کنند.

برای آرامش بیشتر کودک هنگام نشستن روی توالت، می‌توان از پازل یا خواندن کتاب استفاده کرد تا بتواند مدت طولانی‌تری روی توالت بنشیند تا مدفوع بهتر دفع شود. اگر کودک به مدت 15 دقیقه مقاومت کرد و موفق شد اجابت مزاج داشته باشد، والدین باید او را تشویق نمایند. 

اگر استفاده از فیبر و مایعات فراوان و نشستن مدت طولانی روی توالت، یبوست کودک را برطرف نکند، باید با دستور پزشک متخصص کودکان از داروهای ملین استفاده شود.

گاهی هم مدفوع کودک بسیار بزرگ است و در نتیجه به ملین، انِما و درمان‌های دیگری زیرنظر متخصص کودکان نیاز است. 

خبرنگار: مریم منصوری