دکتر شهین شادزی، متخصص بیماری‌های کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان:
علل شکم درد در کودکان؛ از کولیک تا مسمومیت با سرب
28 آبان 1400 ساعت: 20:8



کودکان در تمام سنین دردهای شکمی را هرازگاهی تجربه می‌کنند. ولی علت چنین دردهایی در نوزادان و شیرخواران کاملاً با آنچه که در بچه‌های سنین بالاتر اتفاق می‌افتد، تفاوت دارد. کودکان سنین بالاتر معمولاً از درد شکم شکایت دارند، در حالی که شیرخواران و بچه‌های کوچکتر درد را معمولا با گریه یا جمع کردن پاها به داخل شکم، استفراغ یا بالا آوردن هوا نشان می‌دهند.

خوشبختانه بیشتر اوقات دل درد کودکان، خودبه‌خود بهتر شده و مشکلات جدی به وجود نخواهد آورد. بنابراین اگر کودکان از دل درد مداوم بیشتر از 5-4 ساعت همراه تب، گلودرد شدید و بی‌اشتهایی شکایت کنند، باید معاینه و تحت درمان قرار گیرند.

 

دردهای شکمی در شیرخواران


1. کولیک یا قولنج روده 


کولیک یا قولنج روده معمولاً در شیرخواران بین 10 روزه تا سه ماهه اتفاق می‌افتد. با وجودی که علت آن هنوز به درستی روشن نیست، ولی کمتر از 5 درصد نوزادان که بیش از اندازه گریه می‌کنند، دارای یک عارضه جسمی هستند. 

 

دردها معمولاً شدید و بیش از 3 ساعت در روز و هفته‌ای حداقل 4 روز رخ می‌دهند. گریه‌ها شدید و معمولا عصرها و اوایل شب شایع‌تر است. جمع کردن پاها به داخل شکم و تحریک‌پذیری شایع است.

 

برای تسکین درد می‌توان از حرکات تند و شدید به شیرخوار، داخل کالسکه گذاشتن و راه بردن نوزاد کمک گرفت.


کولیک در 2 تا 5درصد از نوزادان رخ می‌دهد و بدون استفاده از داروها در سه تا چهار ماهگی، خودبه‌خود بهبود می‌یابد. خوشبختانه هیچ‌گونه آسیب درازمدتی در رابطه با کولیک نوزادی وجود ندارد. 


علت این بیماری هنوز به درستی شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد علت آن، عدم تعادل در فشار داخل دیواره روده‌ها باشد.

 

2. داخل شدن روده‌ها در همدیگر 


از موارد نادری است که باعث دل درد در شیرخواران بین ماه هشتم و چهاردهم می‌گردد. در این حالت، قسمتی از روده داخل قسمت دیگری رفته و باعث دل درد بسیار شدید می‌شود. به‌طوری که کودک، منقطع گریه می‌کند و پاها را به داخل شکم می‌کشد.


این شیرخواران معمولاً استفراغ، همراه با مدفوع سیاه خونی و مخاطی دارند که شبیه ژله توت سیاه است. در این شرایط باید شیرخوار را فوراً نزد پزشک متخصص بُرد. در این حالت لازم است تا رادیوگرافی با فشار هوا انجام شود که گاهی اوقات نه برای تشخیص بیماری، بلکه برای بیرون آمدن روده‌ها از داخلِ هم انجام می‌شود. اگر با این روش روده‌ها هم چنان مسدود باشند، باید هر چه سریع‌تر عمل جراحی انجام شود.

 

3. عفونت‌های ویروسی، میکروبی و انگل‌ها 


در نوع ویروسی معمولاً با اسهال، استفراغ و دردهای شکمی همراه است و درمان خاصی نیاز ندارد و کودک ظرف یک هفته یا کمی بیشتر بهبود می‌یابد. دل درد معمولاً در یکی دو روز اول بیماری ظاهر می‌شود.

 

آلودگی با انگل ژیاردیا لامبلیا معمولاً با دل دردهای دوره‌ای همراه است و دل درد اکثراً موضعی نیست. دل درد معمولاً یک هفته یا بیشتر طول می‌کشد و با بی‌اشتهایی و کاهش وزن همراه است. 

 

این بیماری با مصرف داروهای مناسب، قابل درمان است.

 

دردهای شکمی در کودکان بزرگتر


1. عفونت‌های مجاری ادراری 


عفونت‌های مجاری ادراری در کودکان یک تا پنج ساله شایع‌تر از دیگر دوران کودکی است. درد و ناراحتی در شکم و ناحیه کمر و زیر دل (مثانه) است. این کودکان اغلب زود به زود ادرار می‌کنند و گاهی شب‌ادراری دارند.

 

گرچه عفونت معمولاً با تب همراه نیست اما آزمایش ادرار باید انجام شود و در صورت وجود عفونت برحسب نوع باکتری، درمان مناسب انجام گیرد. اگر عفونت که از راه ادرار وارد می‌شود کلیه را درگیر کند، پیلونفریت و اگر فقط مثانه را درگیر کند، سیستیت نام دارد.

 

2. عفونت استرپتوکوکی گلو

 

عفونت استرپتوکوکی گلو اغلب در کودکان بالای سه سال شایع است. علایم بیماری شامل تب، گلودرد، استفراغ و درد شکم است. این بیماری از طریق تماس نزدیک با فرد مبتلا ایجاد می‌شود.

 

کشت گلوی بیمار در این شرایط لازم است و در صورت مثبت بودن استرپتوکوک بتاهمولتیک، دادن آنتی‌بیوتیک مناسب تا ریشه‌کنی عفونت ضروری است. هدف از درمان،کاستن عوارض خطرناک بیماری مانند تب رماتیسمی، ورم پشت حلق، عوارض قلبی و کلیوی است و این در صورتی است که درمان گلو درد به صورت ناکافی و نامناسب انجام شود.

 

3. مسمومیت با سرب

 

رنگ‌های استفاده شده و پوسته شده دیوارها و چارچوب‌ها و لوله‌های آب در منازل قدیمی که چهل سال یا بیشتر از ساخت آن می‌گذرد، علت اصلی مسمومیت با سرب است. 

 

کودکان زیر 5 سال و زنان باردار در معرض خطر بیشتری هستند. سوختن بنزین سرب‌دار علت دیگر مسمومیت است. غلظت سرب خون در ساکنین شهرهای پرجمعیت، بیشتر از اطراف و روستاها می‌باشد. برای تشخیص باید غلظت سرب خون در افراد پرخطر، به‌طور مرتب اندازه‌گیری شود. 

 

والدین باید متوجه اسباب‌بازی‌ها یا وسایلی که در آن سرب به کار رفته، باشند و آنها را از دسترس کودکان دور نگه دارند.

 

علایم بیماری شامل دل درد شدید، استفراغ، سردرد، خستگی، یبوست، تحریک پذیری (گریه و ناآرامی)، لتارژی (خواب‌آلودگی که کودک علاقه به بازی ندارد و بی‌اشتهاست) و اگر مقدار سرب زیاد باشد گاهی تشنج و اغماء است. در چنین مواردی آزمایش خون برای سنجش میزان سرب ضروری است و در صورت بالابودن آن نیاز به درمان است. 

 

از نشانه‌های مسمومیت مزمن

 

تورم لثه‌ها با خطوط آبی روی آنها، احساسِ طعم فلز در دهان، ترومبوز عروق مغزی، کاهش یادگیری و حافظه، هوش پایین، اختلالات رفتاری، درد عضلانی و افزایش فشار خون دیده می‌شود.

 

تعویض ساختمان و لوله‌های قدیمی، کاهش استعمال سرب و بنزین، حذف سرب از اسباب‌بازی‌ها، عدم تماس با بازیافت‌ها یا اجزای سربی رایانه‌ها، حذف سرب از مواد آرایشی از موارد پیشگیری از مسمومیت با سرب است.

 

4. علل روانی

 

در کودکان در سنین مدرسه، گاهی دل درد بدون هیچ علتی دیده می‌شود، گرچه دل درد اکثراً در سنین قبل از 5 سالگی بروز می‌کند، ولی در کودکان با سنین کمتر که دچار استرس‌های جدی هستند نیز دیده می‌شود. این دردها در طول هفته، به‌طور نامنظم و به دنبال بازی‌ها و نارضایتی‌های کودک به وجود می‌آید. 

 

در این کودکان علایم دیگری شامل گلودرد، تب، اسهال، استفراغ، سرفه دیده نمی‌شود. گاهی در سابقه خانوادگی کودک دل دردهای مشابهی وجود داشته است. در چنین مواردی باید به جستجوی مشکلات در خانواده، مدرسه یا دوستان کودک بپردازیم و اینکه آیا اخیراً کودک، دوست نزدیک یا فرد مورد علاقه‌اش را از دست داده است؟ 

 

جدایی و مرگ پدر یا مادر نیز می‌تواند علت وجود این دردها باشد. در چنین مواردی استفاده از بازی‌ها و سرگرمی‌ها می‌تواند موثر واقع شود. لیکن معاینه کودک توسط روانپزشک به همراه مشاوره، بسیار مهم و ضروری است.

 

خبرنگار: مریم منصوری


برچسب ها
دیدگاه کاربران

ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد

طراحی و اجرا توسط: هیاهو