سلامت

وقتی ببینیم کودک حداقل به مدت 6 ماه در وضعیت عصبانیت، تحریک‌پذیری عصبی، مشاجره، نافرمانی و ستیزه‌جویی یا انتقام‌جویی قرار داشته باشد، ممکن است مساله به اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه (ODD) مرتبط باشد. این کودکان غالبا کنترل عصبی‌شان را از دست می‌دهند، به‌راحتی از نظر عصبی تحریک می‌شوند و عصبانی و دلخور به نظر می‌رسند. به‌علاوه، آنان با بزرگسالان مشاجره می‌کنند؛ عمدا با انجام دادن چیزهایی که از آنان خواسته می‌شود، ضدیت یا سرپیچی می‌کنند و همچنین دیگران را به‌خاطر اشتباهات و بدرفتاری‌های خودشان سرزنش می‌کنند.

دکتر جنیفر پریت، روان‌شناس کودک و نوجوان در این باره می‌گوید: «وقتی به یک کودک مبتلا به ODD فکر می‌کنم، کودکانی به ذهنم می‌آیند که همیشه به قوانین و قواعد مختلف پایبند و وفادار نیستند. وقتی که این کودکان با واکنش متفاوتی از سوی دیگران مواجه می‌شوند، انگار که نیاز یا میل به واکنش نشان دادن یا جلب توجه کردن در آنان برانگیخته می‌شود. آنان فاقد توانایی مهار و کنترل تکانه‌ها هستند بنابراین قادر نیستند که صبر کنند و به رفتارهای خودشان و پیامدهایش فکر کنند. بعضی از این کودکان به اختلال کم‌توجهی‌ـ‌بیش‌فعالی (ADHD) مبتلا هستند، اما اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه کمی عمیق‌تر از آن است زیرا واکنشی که از سوی دیگران در برابر کودکان مبتلا به ODD انجام می‌شود، نحوه رفتارشان را جهت‌دهی می‌کند».

یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید درباره ODD بدانید این است که این اختلال تقصیر والدین نیست. دلایل بسیاری وجود دارند که در مبتلا شدن کودکان به این اختلال نقش دارند. تروما یا حوادث خاص مانند طلاق یا مرگ والدین از شایع‌ترین علت‌های شکل‌گیری این اختلال هستند. بعضی از کودکان هم ODD را در نتیجه تقلاهای زیاد در مسائل تحصیلی در مدرسه تجربه می‌کنند. گاهی اوقات هم هیچ علت خاصی برای ODD وجود ندارد و این کودکان فقط از نوع واکنش دیگران به خودشان لذت می‌برند.

چرا چیزی از ODD نشنیده‌ایم؟

بهتر است در این زمینه صادقانه صحبت کنیم. چند والد را می‌شناسید که صریحا اعتراف ‌کند فرزندش از نظر عصبی تحریک‌پذیر است،‌ با همه مشاجره می‌کند و آن‌قدر نافرمانی دارد که به مداخله پزشکان نیازمند است؟ نام این اختلال بسیاری از والدین را می‌ترساند و داغ ننگ مرتبط با آن را نباید نادیده گرفت. به‌علاوه، همه پدرها و مادرها برای پذیرفتن این واقعیت که فرزندشان از نظر پزشکی دارای یک مشکل رفتاری قابل تشخیص است، آمادگی کافی ندارند.

بسیاری از مردم هم والدین یک کودک را به‌خاطر رفتار او سرزنش می‌کنند، بدون این‌که درکی از این مساله داشته باشند که ODD به‌دلیل سبک فرزندپروری والدین یا اقدامات خاص والدین شکل نمی‌گیرد، بنابراین وقتی که والدین می‌دانند از سوی مردم مورد سرزنش قرار خواهند گرفت، بسیار سخت است که تشخیص پزشکی را بپذیرند و این موضوع را با دیگران در میان بگذارند.

به‌گفته دکتر پریت، «اگر این اختلال، زودهنگام تشخیص داده نشود و تحت درمان قرار نگیرد ممکن است به اختلال سلوک (conduct disorder) یا حتی اختلال شخصیت تبدیل شود. درمان نوجوانان مبتلا به ODD حتی از درمان کودکان مبتلا به این اختلال سخت‌تر است زیرا این ماجرا بر نحوه شکل‌گیری روابط آنان با همسالان خودشان تاثیر می‌گذارد. ضمن این‌که ممکن است رفتار این نوجوانان حتی نگران‌کننده‌تر شود و مشکلاتی مانند درگیری با مواد مخدر آشکار شوند».

ترجمه: یوسف صالحی
منبع: Parents