کم‌خونی آپلاستیک چیست؟
12 فروردین 1400 ساعت: 14:1



نوعی اختلال نادر است که با تولید ناکافی سلول‌های خونی توسط مغز استخوان مشخص می‌شود. مغز استخوان یک بافت اسفنجی در داخل استخوان‌ها است، جایی که تمام سلول‌های خونی در آن سنتز می‌شوند. 

گلبول‌های قرمز خون برای تامین اکسیژن به سلول‌های دیگر بدن مهم هستند، درحالیکه گلبول‌های سفید خون با عفونت‌ها مبارزه می‌کنند و پلاکت‌ها به لخته‌شدن خون کمک می‌کنند.


ممکن است حاد یا مزمن باشد و در هر سنی ایجاد شود. گرچه شیوع آن در جوانان بیشتر است. کم‌خونی آپلاستیکی خطر ابتلا به سرطان خون و سایر اختلالات خونی را افزایش می‌دهد. در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به عواقب جدی مانند آریتمی و نارسایی قلبی شود.


کم‌خونی آپلاستیک هنگامی که مغز استخوان آسیب دیده ایجاد می‌شود و دیگر نمی‌تواند سلول‌های بنیادی کافی را سنتز کند. سلولهای بنیادی سلولهایی هستند که سلولهای خونی دیگر را به وجود می‌آورند.


در بیشتر موارد کم‌خونی آپلاستیک‌، علت آن ناشناخته است. با این حال، دلایل مختلفی وجود دارد که به عنوان عوامل ایجاد‌کننده در برخی از بیماران شناخته شده است.


در برخی موارد، یک واکنش خود‌ایمنی، که در آن سیستم ایمنی بدن به بافتها و اندام‌های خود حمله می‌کند، مسئول آسیب مغز استخوان است. سلولهای T سیستم ایمنی به سلولهای بنیادی خونساز حمله کرده و آنها را از بین می‌برند. این تولید سلولهای خونی و روند بعدی تقسیم سلول را سرکوب می‌کند.


داروها و برخی سموم محیطی از دیگر عواملی هستند که ممکن است باعث کم‌خونی آپلاستیک شوند. شیمی‌درمانی و پرتودرمانی معمولاً در سرطان برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می‌شود. با این حال، آنها همچنین می‌توانند به سلول‌های سالم مانند سلول‌های خونی در مغز استخوان آسیب برسانند. 


برخی از داروهای آرتریت و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز می‌توانند باعث کم‌خونی آپلاستیک شوند، اگرچه خطر ابتلا به چنین داروهایی بسیار کم است.


 قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها، حشره‌کش‌ها و برخی ویروس‌ها نیز با کم‌خونی آپلاستیک ارتباط دارد. کم‌خونی آپلاستیک همچنین می‌تواند با بارداری همراه باشد. با این حال، این نوع کم‌خونی آپلاستیک محدود به خود است و با زایمان پایان می‌یابد.


اشکال ارثی کم‌خونی آپلاستیک در اثر عوامل ژنتیکی ایجاد می‌شود و معمولاً در دهه اول زندگی مشاهده می‌شود. کم‌خونی فانکونی اصطلاحی است که برای تعیین اشکال ارثی کم‌خونی آپلاستیک استفاده می‌شود.


علائم کم‌خونی آپلاستیک چیست؟


علائم مشخص کم‌خونی آپلاستیک شامل کم‌خونی (به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز خون)، عفونت (به دلیل کمبود گلبول‌های سفید خون) و خونریزی یا کبودی کنترل نشده (به دلیل کمبود پلاکت) است. در برخی موارد، فرد مبتلا بدون علامت است و در طی یک آزمایش خون معمول این بیماری تشخیص داده می‌شود.


خستگی، سرگیجه، تنگی نفس، ضربان قلب نامنظم، رنگ‌پریدگی پوست، بثورات پوستی و سردرد با کم‌خونی آپلاستیک مشاهده می‌شود.


کم‌خونی آپلاستیک چگونه تشخیص داده می‌شود؟


آزمایش خون برای تشخیص کم‌خونی آپلاستیک استفاده می‌شود. آسپیراسیون مغز استخوان و نمونه‌برداری نیز ممکن است برای تایید تشخیص انجام شود. در این روش یک سوزن از طریق استخوان وارد می‌شود تا مقدار کمی از بافت مغز استخوان از بین برود. سپس بافت تحت میکروسکوپ بررسی می‌شود تا مشخص شود که به دنبال شواهدی از ساختار غیر‌طبیعی مغز استخوان و کمبود سلول‌های بنیادی است.


کم‌خونی آپلاستیکی به دلیل کاهش سطح گلبول‌های قرمز، فرد مبتلا را دچار کم‌خونی می‌کند. کم‌خونی آپلاستیک همچنین منجر به خونریزی کنترل نشده می‌شود و فرد را بسیار مستعد ابتلا به عفونت می‌کند. خونریزی کنترل نشده ناشی از کمبود پلاکت است، در حالی که افزایش حساسیت به عفونت‌ها به دلیل کمبود گلبول‌های سفید خون است.


مترجم: نرگس قاسمی پناه

منبع: news-medical.net

دیدگاه کاربران

ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد