سلامت

مردم سراسر کشور در جمع‌هایی خودجوش دست به کار تهیه و دوخت ماسک و لباس‌های بیمارستانی زده‌اند. این صحنه‌ها برای ما ناآشنا نیستند. مردم ما روزهای 8 سال جنگ تحمیلی و بلاهای طبیعی مانند سیل و زلزله را از سر گذرانده‌اند و امروز به جایی رسیده‌اند که ایجاد جمع‌های مردمی برای کمک‌رسانی در هر گوشه این کشور، دیگر کار عجیبی نیست.
این کار علاوه بر اینکه آسیب‌های اقتصادی یا تدارکاتی به آسیب‌خوردگان را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود، دولت و نهادهای رسمی متولی این کار تنها بازیگر صحنه نباشند، باعث بالا بردن سرمایه اجتماعی هم می‌شود.

سرمایه اجتماعی چیست؟

سرمایه اجتماعی همان اعتماد و یکدلی و صداقت در بین اعضای جامعه است. همان است که دوستانی دور هم جمع می‌شوند تا به کمک هم مدرسه‌ای را در یکی از روستاهای مناطق محروم کشورمان بر پا کنند. همان که با وقوع سیل یا زلزله همه به دنبال جایی هستند تا کمک‌های خود را به دست آسیب‌خوردگان برسانند، همان که وقتی کرونا می‌آید، هر کس که چرخ خیاطی دارد و از دستش برمی‌آید، نشسته تا پرسنل فداکار درمانی ما بدون لباس استریل نمانند.

سرمایه اجتماعی درواقع همان چسبی است که مردم را مثل تن یکپارچه می‌کند. سرمایه اجتماعی همان اعتمادی است که وقتی بسته نان درکنار مغازه‌ای قرار می‌گیرد تا صاحب مغازه بعد از شروع کار خود آنرا بردارد، رهگذران به آن دست نمی‌زنند. همان قول شرفی است که مردم به آن پایبند می‌مانند، همان دست کمکی است که به مسافران در راه مانده می‌دهند و همان غذای اندکی است که در وقت نیاز با انسانی که حتی نامش را نمی‌دانیم، شریک می‌شویم، همان حس همدلی است که باعث می‌شود اعتماد کنیم و راست بگوییم. سرمایه اجتماعی همان زباله‌ای است که ما به زمین نینداخته‌ایم، اما برای پاکیزه ماندن محیط اطرافمان آنرا از زمین برمی‌داریم و همان حسی است که وقتی بچه‌ای گریان را در خیابان می‌بینیم با مهربانی پیش می‌رویم و می‌گوییم: «کوچولو، مامانت را گم کرده‌ای؟» دولت‌ها می‌روند و می‌آیند، اما سرمایه اجتماعی به جای خود باقیست. سرمایه اجتماعی همان چیزی است که معادلات روی کاغذ را هنگام جنگ و تجاوز تحریم به هم می‌ریزد.

بخش مهمی از سرمایه اجتماعی اما به رابطه بین مردم و دولت برمی‌گردد. دولت ها باید به نوعی عمل کنند، تا مردم به آنها اعتماد کنند. درواقع سرمایه اجتماعی وقتی به درستی می‌بالد که دولت، منظور نه فقط قوه مجریه بلکه کل حاکمیت است، و مردم به صورت یک کل عمل کنند.

یکی از مهم‌ترین عوامل اعتماد مردم به دولت، علاوه بر مدیریت خوب، شفافیت و صداقت است. ارائه آمار درست حتی اگر تلخ و نگران‌کننده باشند، باعث می‌شود مردم به دولت اعتماد کنند.
محمد فاضلی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه شهید بهشتی، در یادداشتی در کانال تلگرامی خود می‌گوید:

ما همگی در این روزها بر حفظ سلامت و جان خود در مقابل ویروس کرونا متمرکز هستیم. کار درستی می‌کنیم. اکثریت ما البته دل پُری از ناکارآمدی‌ها داریم و در کنار تلاش فردی برای حفظ سلامت، حکومت و دولت را هم سرزنش می‌کنیم. بابت شمار زیادی از این سرزنش‌ها هم حق داریم، اما اکنون وقت همراهی، انسجام و عمل به وظیفه و مسئولیت اجتماعی است.

کرونا را باید هر چه زودتر متوقف کرد، با عقلانیت، شفافیت، قاطعیت و تصمیمات درست حکومت؛ و ایفای مسئولیت اجتماعی دقیق هر فرد مطابق دستورالعمل‌های پیشگیری. نباید گذاشت زندگی برای بسیاری تلخ‌تر شود.