سلامت

چای حاوی ۴ ماده ویژه است که اثرات محرکی برای مغز دارند و حتی سیستم تنفسی را تسکین می‌دهند. شناخته‌شده‌ترین محرک چای، کافئین است که در قهوه و بعضی از نوشیدنی‌های دیگر هم یافت می‌شود. با این‌حال، ۲ ماده دیگر در چای وجود دارند که شبیه کافئین هستند؛ تئوبرومین و تئوفیلین. به‌علاوه، اسید آمینه ویژه‌ای هم در چای یافت می‌شود که ال-تیانین نام دارد.

ٖ از این رو، کسانی که به‌دلیل شیوع کرونا در قرنطینه خانگی باقی مانده‌اند و بعضا احساس ناخوشی یا حالاتی شبیه به سرماخوردگی دارند، می‌توانند روزانه در فواصل مختلف از انواع چای گرم استفاده کنند تا هم خواب‌آلودگی و بی‌حالی شان را کاهش دهند و هم به تقویت سیستم تنفسی شان کمک کنند.

کافئین
قهوه، مهم‌ترین منبع برای دریافت کافئین محسوب می‌شود که از نظر محتوای آنتی‌اکسیدانی هم در رده‌های بسیار بالا قرار می‌گیرد. چای نیز بعد از قهوه، به‌عنوان دومین منبع اصلی برای دریافت کافئین شناخته می‌شود که کافئین کمتری به بدن می‌رساند. کافئین، سیستم عصبی مرکزی را تحریک می‌کند، سطح هوشیاری را افزایش می‌دهد و خواب‌آلودگی را هم کمتر می‌کند. میزان کافئین موجود در یک فنجان قهوه غلیظ بین 100 تا 300 میلی‌گرم است، در حالی که هر فنجان چای بین ۲۰ تا ۶۰ میلی‌گرم کافئین دارد.

تئوبرومین و تئوفیلین
تئوبرومین و تئوفیلین،‌ هر دو، به کافئین مرتبط هستند و به گروه خاصی از ترکیبات ارگانیک با عنوان گزانتین‌ها (xanthenes) اختصاص دارند. اثرات هر دوی این ترکیبات نیز از نوع فیزیولوژیکی محسوب می‌شوند. تئوفیلین، عضله‌های مسیر تنفسی را ریلکس می‌کند و در نتیجه تنفس را راحت‌تر می‌سازد، درحالی که سرعت و نیروی انقباض‌های قلبی را هم به سمت شدت بیشتر تحریک می‌کند. کسانی که به‌دلیل ابتلا به کرونا یا داشتن علائمی شبیه به سرماخوردگی در قرنطینه خانگی باقی مانده‌اند، می‌توانند از تئوبرومین و تئوفیلین چای برای ریلکس کردن عضله‌های مجرای تنفسی کمک بگیرند.

تئوبرومین هم می‌تواند قلب را تحریک کند اما تاثیر ادرارآوری خفیفی دارد. با این‌حال،‌ همین ماده است که گردش خون را در سراسر بدن تقویت می‌کند و درنهایت فشار خون را هم کاهش می‌دهد. دانه‌های کاکائو نیز از منابع خوب برای دریافت این دو ترکیب هستند. میزان تئوبرومین و تئوفیلین موجود در هر فنجان از چای واقعا کم است، بنابراین اثرگذاری این دو ترکیب بر بدن نمی‌تواند مشهود و قابل توجه باشد. در ضمن، بخشی از کافئین دریافتی هم به تئوبرومین و تئوفیلین متابولیزه می‌شود. پس هر زمان که کافئین دریافت می‌کنید، سطح تئوبرومین و تئوفیلین را هم به‌طور غیرمستقیم در بدن افزایش می‌دهید.

ال-‌تیانین
دیگر ماده مهمی که در چای یافت می‌شود، ال-تیانین است که نوع منحصربه‌فردی از اسیدهای آمینه محسوب می‌شود. جالب‌تر آن‌که این ماده عمدتا در گیاه چای وجود دارد. ال-تیانین مانند کافئین، تئوفیلین و تئوبرومین می‌تواند وارد مغز شود. مصرف ال-تیانین توسط انسان‌ها، با افزایش شکل‌گیری موج‌های مغزی موسوم به امواج آلفا همراه می‌شود که با احساس آرامش در ارتباط هستند. این ویژگی را شاید بتوان دلیل اصلی و تعیین‌کننده‌ای دانست که میزان پراکندگی فکری بعد از مصرف چای را کاهش می‌دهد. به‌علاوه، ال-تیانین بر انتقال‌دهنده‌های عصبی درون مغز، مانند GABA و دوپامین نیز تاثیر می‌گذارد.

بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که GABA خصوصا در صورت ترکیب شدن با کافئین، می‌تواند سطح هوشیاری و همچنین عملکرد مغزی را افزایش بدهد. با توجه به همین ویژگی‌ها، می‌توان گفت که چای گزینه مناسب‌تری برای افرادی است که نسبت به کافئین بسیار زیاد درون قهوه حساسیت دارند. در ضمن، ال-تیانین و اثراتش بر امواج آلفای مغز می‌توانند تمرکز را در درازمدت به وضعیت بهتری برسانند. بنابراین شما در دوران قرنطینه خانگی می‌توانید از نوشیدن چای برای مقابله با بی‌حالی و ناخوشی استفاده کنید و به کمک اثرات مثبت چای بر عملکردهای مغزی، ساعات بیشتری از روز را به امور شغلی از راه دور، کتاب‌خوانی،‌ فعالیت‌های ورزشی سبک و... بپردازید.