17 تیر 1399 ساعت: 09:4
گزارشهای تاریخی نشان میدهند که پیشینه رژیمهای غذایی گیاهی به حدود 700 سال پیش از میلاد مسیح میرسد. رژیمهای گیاهی دارای انواع مختلفی هستند و افرادی که این رژیمها را انتخاب میکنند، دلایل مختلفی (مانند حفظ سلامتی، پایبندی به اخلاق، حفاظت از محیط زیست و...) برای این کار دارند.
با اینحال، رژیمهای وگان جدیدتر هستند ولی امروزه افراد بیشتری را به خود جذب میکنند. در ادامه این مطلب نگاهی میاندازیم به شباهتها و تفاوتهای 2 شاخه اصلی در رژیمهای گیاهخواری، یعنی رژیم وگان و رژیم وجترین.
رژیم وجترین چیست؟
بهطور کلی وجترین یا گیاهخوار به کسی گفته میشود که هیچ نوع گوشت (قرمز، سفید و...)، ماهی، غذاهای دریایی و همچنین فرآوردههای تهیهشده با کشتار حیوانات را نمیخورد. با اینحال، در رژیم وجترین از میوهها، سبزیها، غلات، حبوبات، مغزها و دانهها استفاده میشود. استفاده از محصولات لبنی و تخممرغ نیز به زیرشاخههای رژیمهای وجترین بستگی دارد. رایجترین و مشهورترین رژیمهای وجترین یا گیاهخواری به ترتیب زیر هستند:
- لاکتوـاوو (Lacto-ovo): افرادی که در این گروه قرار میگیرند، از خوردن همه انواع گوشتهای حیوانی خودداری میکنند اما محصولات لبنی و تخممرغ را مصرف میکنند.
- لاکتو: در این رژیم از خوردن همه انواع گوشتهای حیوانی، تخممرغ و تخم دیگر پرندگان خودداری میشود اما مصرف محصولات لبنی مانعی ندارد.
- اوو: در این رژیم نباید از هیچ نوع محصول حیوانی (ازجمله گوشت و لبنیات) استفاده کرد اما مصرف تخممرغ مانعی ندارد.
- وگان: وگانها از خوردن تمامی محصولاتی که مستقیما یا غیرمستقیما از حیوانات تهیه شده باشند (ازجمله گوشتها، لبنیات، تخممرغ و...) خودداری میکنند.
کسانی که گوشتهای قرمز یا مرغ را حذف میکنند اما همچنان ماهی مصرف میکنند، pescatarian نامیده میشوند. کسانی هم که از نظر خودشان وجترین هستند اما گاهی اوقات گوشت قرمز یا ماهی میخورند نیز flexitarian نامیده میشوند. البته این افراد از نظر تخصصی در گروه وجترینها قرار نمیگیرند زیرا نهایتا گوشت مصرف میکنند.
رژیم وگان چیست؟
اگر به توضیح کوتاه ذکرشده درباره رژیم وگان توجه کنید، متوجه میشوید که رژیم وگان درواقع سختترین نوع گیاهخواری است. طبق تعریف ارائهشده توسط Vegan Society، وگانیسم نوعی سبک زندگی است که قصد دارد همه اشکال استثمار حیوانات، ظلم و خشونت بر علیه آنها را تا حداکثر امکان از زندگی انسانها حذف کند. این هدفگذاری بهرهکشی از حیوانات برای فراهمسازی غذا و دیگر کارهای مشابه را نیز شامل میشود. بنابراین، در رژیم وگان نهتنها گوشتهای حیوانی کنار گذاشته میشوند بلکه محصولات لبنی، تخممرغها (و تخم پرندگان دیگر) و دیگر محصولات حیوانی هم از رژیم غذایی حذف میگردند. پس این مواد غذایی را هم باید به فهرست موارد ممنوعه در رژیم وگان اضافه کرد: ژلاتین، عسل، کارمین، پپسین، کازئین، پروتئین وِی، آلبومین و بعضی از اشکال ویتامین D3.
وگانها و وجترینها اغلب دلایل مشابهی برای خودداری از مصرف محصولات حیوانی دارند. بزرگترین تفاوت آنها نیز به نظرشان درباره محدوده مجاز در مصرف محصولات حیوانی برمیگردد. برای مثال، هم وگانها و هم وجترینها گوشت قرمز را از رژیم غذایی حذف میکنند و دلیلشان برای این کار نیز حفاظت از محیط زیست است. اما وگانها حتی همه محصولات تهیهشده از حیوانات (مانند لبنیات و عسل) را هم کنار میگذارند چون بر این باورند که تهیه این محصولات نیز به محیط زیست و سلامتی حیوانات آسیب میرساند.
از نظر اخلاقی، وجترینها قاطعانه مخالف کشتن حیوانات برای تهیه گوشت هستند، اما مصرف محصولات تهیهشده از حیوانات مانند شیر و عسل را تا جایی که بدون آسیبرسانی به حیوانات باشد، بدون مانع میدانند. این درحالی است که وگانها میگویند این حق حیوانات است که از جهان مصرفی انسانها بیرون بمانند، حال چه برای غذا، چه پوشاک و چه اهداف دیگر. بنابراین معضل وگانها با نگهداری مناسب از حیوانات برطرف میشود.
رژیم وگان سالمتر است یا وجترین؟
بسیاری از سازمانها و نهادهای معتبر میگویند که این رژیمها فقط در صورتی میتوانند برای همه دورههای سنی بیخطر باشند که بهخوبی برنامهریزی شوند و کمبودهایشان نیز از طریق راههای جبرانی برطرف گردد. این درحالی است که پیروی بدون برنامه از این رژیمها عمدتا با کمبود مواد مغذی مهمی مانند امگا-3، کلسیم، ویتامین D و ویتامین B12 همراه میشود و نهایتا هم به سلامت بدنی و هم به سلامت روانی آسیب میرساند. با اینحال، وجترینها از نظر دریافت کلسیم و ویتامین B12 وضعیت بهتری نسبت به وگانها دارند.
به همین دلیل است که متخصصان تغذیه به وجترینها و وگانها توصیه میکنند که توجه ویژهای به راهکارهای تغذیهای مناسب با هدف افزایش دریافت مواد مغذی ضروری داشته باشند. بنابراین، مصرف مواد غذایی غنیشده و انواع مکملهای خوراکی، خصوصا انواع دارای آهن، کلسیم، امگا-3، ویتامین D و ویتامین B12 برای این افراد ضروری است. از سوی دیگر، هم وگانها و هم وجترینها باید تحت نظر پزشک بهصورت دورهای آزمایش خون انجام دهند تا بتوانند مصرف مکملهای لازم را همیشه پیگیری کنند.
ترجمه: ندا احمدلو
منبع:Health Line
چطور الگوهای غذایی با شیوع کروناویروس تغییر کردند؟
خوراکی¬های سرشار از آهن برای گیاهخواران