مراقبت‌های پوست در تابستان و ایام شیوع کروناویروس
آفتاب پوست را پیر می‌کند
26 خرداد 1399 ساعت: 16:3



معمولا رابطه تنگاتنگی بین تغییر فصول با ایجاد یا تشدید بیماری‌های پوستی وجود دارد. با ورود به فصل تابستان به دلایل متعدد به‌ویژه بالا بودن دمای محیط و گرمای هوا، افزایش طول مدت و شدت مواجهه با نور، تمایل بیشتر به فعالیت‌های ورزشی مانند شنا و کوهنوردی، شاهد بروز و تشدید برخی بیماری‌ها در این فصل هستیم. خوشبختانه رعایت اصول مراقبت از پوست در بیشتر موارد به حفظ سلامت پوست و پیشگیری از این مشکلات کمک می‌کند.

زمینه ابتلا یا تشدید بسیاری از بیماری‌های پوستی با شروع فصل گرما وجود دارد اما مهم‌ترین آنها را می‌توان چنین تقسیم‌بندی کرد:

1. بیماری‌ها و اختلالات ناشی از رنگدانه‌های پوستی: کک و مک، ماسک بارداری و تیرگی‌های پوستی به‌ویژه در افرادی که پوست روشن یا زمینه خانوادگی ابتلا به این مشکل را دارند، بیشتر دیده می‌شود. همچنین مصرف برخی داروها مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری، داروی دیلتیازم برای کنترل فشارخون و هیدروکسی کلروکین که برای بیماری‌های روماتولوژی تجویز می‌شود اما امروزه در درمان کرونا نیز کاربرد دارد از جمله داروهایی هستند که زمینه بروز لکه‌های پوستی را تشدید می‌کنند. افرادی که به دلیل شغل خود مانند رانندگی، باغبانی، کوهنوردی و... مدت طولانی در معرض نور خورشید قرار دارند نیز در معرض آسیب‌های پوستی ناشی از اختلالات رنگدانه‌ای هستند.

2. آلرژی‌های نور:  مواجهه با نور می‌تواند زمینه‌ساز خارش ناشی از آفتاب، کهیر آفتابی، عرق‌جوش، ایجاد یا تشدید اگزما، آفتاب‌سوختگی و بثورات نوری پلی‌مورفیک شود. ابتلا به برخی بیماری‌های زمینه‌ای مانند آکنه ولگاریس یا جوش جوانی، درماتیت آتوپیک، درماتیت سبورئیک (شوره سر)، عفونت‌های هرپس سیمپلکس مانند تبخال، بیماری‌های تاولی مثل پمفیگوس، ویتیلیگو (لک و پیس) و لوپوس نیز می‌توانند زمینه ابتلا یا تشدید بیماری‌های پوستی را به دلیل مواجهه با نورخورشید به دنبال داشته ‌باشند. همچنین افرادی که داروهایی مثل داکسی‌سایکلین (بهبود عفونت‌هایی مانند آکنه)، مسکن‌های ناپروکسن یا دیکلوفناک، داروهای دیورتیک مانند فوروزماید و دیلتیازم، آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند تتراسایکلین و سیکلوفلوکساسین مصرف می‌کنند نیز با افزایش حساسیت‌های نوری در تابستان و واکنش‌های دارویی مواجهه هستند. برخی نشانگان یا نشانگان‌های ژنتیکی نیز با حساسیت به نور و تشدید ضایعات پوستی در تابستان همراه هستند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به نشانگان XP یا گزرودرما ‌پیگمنتوزوم که نوعی اختلال ژنتیکی نادر است اشاره کرد. در این نوع نشانگان، عامل بازسازی دی‌ان‌ای آسیب‌دیده به‌وسیله اشعه فرابنفش کارایی خود را از دست می‌دهد. روزاسه نیز که با گلگون‌شدن گونه‌ها همراه است، در محیط گرم یا مواجهه طولانی با نور و گرما تشدید می‌شود.

3. بیماری‌های ناشی از فعالیت‌های ورزشی تابستان: ‌شنا پرطرفدارترین ورزش تابستانی است که انجام این ورزش در استخرهای عمومی می‌تواند احتمال ابتلا به قارچ‌های پوستی، زگیل، خشکی پوست در اثر مواجهه طولانی با آب، اگزما و حساسیت را به دنبال داشته ‌باشد. این مشکل به‌خصوص در استخرهای آلوده شیوع بیشتری دارد. از طرفی کوهنوردی نیز زمینه حساسیت و ضایعات پوستی را در مواجهه با نورخورشید در ارتفاعات به‌همراه دارد. 

همراهی تابستان با مهمان ناخوانده‌ای به نام کرونا


کنار همه مشکلات مرسوم هوای گرم نکته مهم اینکه تابستان امسال شاهد حضور مهمان ناخوانده‌ای به نام کرونا هم هستیم. شیوع کرونا باعث تغییرات رفتاری در مردم شده‌ که یکی از آنها شستشوی مکرر و وسواس‌گونه دست‌هاست. قطعا مواجهه طولانی، مکرر و افراطی با شوینده‌های قوی می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید اگزمای ناشی از نور و گرما شود. شکنندگی ناخن به دلیل تعریق زیاد دست در دستکش، شستشوی مکرر و استفاده از شوینده‌های قوی نیز باعث آسیب به ساختار ناخن‌ها می‌شود. از این‌رو استفاده مرتب از مرطوب‌کننده‌ها برای بهبود خشکی و شکنندگی پوست و ناخن‌ها ضروری است. 

به واسطه کرونا و مصرف ماسک صورت، شاهد شیوع بثورات جلدی در صورت و دور دهان هستیم. این حالت می‌تواند به خاطر سایش ماسک یا افزایش رطوبت و گرمای هوا در زیر ماسک باشد که زمینه تشدید آن به‌ویژه در فصل تابستان بیشتر خواهد بود.  هیدروکسی کلروکلین دارویی است که امروزه برای مبتلایان به کرونا تجویز می‌شود. این دارو می‌تواند باعث زمینه رنگدانه‌سازی در پوست شود. به همین دلیل به‌طور جدی توصیه می‌شود افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند به ویژه در روزهای گرم سال مراقبت‌های لازم هنگام مواجهه با نور خورشید را رعایت نمایند. یکی دیگر از مشکلات پوستی در دوران شیوع کرونا، بثورات جلدی ناشی از مصرف بی‌رویه گرمی‌جات است. زنجبیل، زعفران و... می‌توانند بثوراتی مانند جوش، آکنه و اگزما را ایجاد یا تشدید کنند. این مساله در تابستان بیشتر باید مدنظر باشد و از افراط در مصرف آنها پرهیز شود.

توصیه‌های کاربردی برای محافظت از پوست در تابستان


 اجتناب از مواجهه غیرضروری و به حداقل رساندن حضور در معرض نور خورشید به‌ویژه در ساعات اوج تابش؛ ساعت 10 صبح تا 4 بعدازظهر. 
 پوشیدن البسه مناسب نخی که مانع از تعریق زیاد شود، رنگ روشن داشته ‌باشد، آستین بلند، نه خیلی جذب و نه خیلی گشاد، همچنین استفاده از کلاه با لبه 7 تا 10 سانتی‌متری.
 در فصل گرم سال از انجام اقدامات آرایشی و درمانی شدید روی پوست مانند استفاده از محصولات لایه‌بردار قوی، لیزرهای تهاجمی و هر اقدامی که باعث خراش و آسیب به پوست می‌شود، خودداری گردد. بهتر است این اقدامات به فصول پاییز و زمستان که نور خورشید کمتر است، موکول شود.

ضرورت استفاده از ضدآفتاب در تابستان


کرم ضدآفتاب توصیه همیشگی محافظت از پوست در برابر پرتوهای خورشید است. نکته مهم در این زمینه، تجدید مرتب کرم و استفاده درست از آن است. افراد باید 20 دقیقه قبل از خروج از منزل روی صورت، دست‌ها و دیگر سطوح پوست که در معرض تابش نور خورشید است، کرم ضدآفتاب بزنند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند یک نوبت استفاده از ضدآفتاب در روز کفایت می‌کند درحالی‌که این باور کاملا اشتباه است. بعد از 3-2ساعت، ذرات جاذب در کرم وجود ندارد و صرفا چربی، رنگدانه و حامل‌های آن روی پوست باقی می‌ماند. از همین‌رو باید هر 3 ساعت یکبار کرم تجدید شود. 

تطابق نوع کرم با ساختار پوست نیز بسیار مهم است. افرادی که مستعد ابتلا به جوش‌های پوستی هستند باید از ضدآفتاب فاقد روغن استفاده کنند. در مورد پوست‌های حساس و دارای زمینه آلرژیک نیز باید انواع متناسب با این حالت انتخاب شود.

ماسک، جایگزین ضدآفتاب نیست!


بعضی افراد زدن ماسک را برای محافظت در برابر پرتوهای خورشید کافی می‌دانند. واقعیت این است که برای جلوگیری از تابش نور دو نوع محافظ وجود دارد؛ محافظ فیزیکی مانند پوشاندن صورت با ماسک و محافظ شیمیایی مانند کرم ضدآفتاب. این روش‌های محافظت از پوست جایگزین یکدیگر نخواهند بود و در صورت همزمانی مصرف، نتیجه بهتری متصور است.

پس لازم است افراد در این روزها که به دلیل اپیدمی کروناویروس توصیه به استفاده از ماسک می‌شود، ابتدا کرم ضدآفتاب را مانند همیشه روی پوست ماساژ دهند و سپس ماسک بزنند. توجه به این نکته ضروری است که ماسک تمام صورت را نمی‌پوشاند و جابجایی ماسک می‌تواند باعث مواجهه پوست با نور شود و طبیعتا هرچه ماسک ضخیم‌تر باشد، این تاثیر بهتر خواهد بود. 

ماسک مرطوب را تعویض کنید


مواجهه با گرما، تعریق را تشدید می‌کند. این مساله ممکن است به‌خاطر هوای گرم بازدم و محیط بسته زیر ماسک تشدید شود. مسلما تعریق در ایجاد یا تشدید ضایعات پوستی و اگزما نقش دارد. توصیه می‌شود افرادی که تعریق زیاد دارند از ضدآفتاب مناسب استفاده کنند که تعریق را تشدید نکند و اگر احساس کردند ماسک به‌خاطر تعریق مرطوب‌شده، آن را تعویض کنند. مرطوب شدن ماسک تاثیر حفاظتی آن را چه در برابر کرونا و چه در برابر نور خورشید کاهش می‌دهد. 

به‌حداقل رساندن استفاده از لوازم آرایش در هوای گرم


مواد آرایشی به دلایل متعدد می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید ضایعات جلدی شود. ممکن است مواد آرایشی حاوی ترکیبات آلرژن و محرک باشند و فرد نسبت به آنها دچار واکنش و مشکلاتی مثل اگزما شود. این حالت به‌ویژه هنگام استفاده از لوازم غیراستاندارد و نامعتبر شایع‌تر است. ازطرفی، استفاده طولانی‌مدت از مواد آرایشی به‌خاطر انسداد منافذ پوستی باعث تشدید جوش‌های زیرپوستی، اگزما و کومدون (جوش) روی صورت می‌شوند. 

توصیه مهم اینکه حتی الامکان استفاده از مواد آرایشی به حداقل برسد و در صورت تمایل از ضدآفتاب‌های متناسب با پوست که شبیه کرم آرایشی هستند، استفاده گردد. این محصولات به‌مراتب بهتر از کرم‌پودر و پنکیک خواهند بود. این نکته به‌ویژه در این دوران که توصیه به استفاده از ماسک می‌شود، ضروری است.

آسیب تعریق ناشی از دستکش به پوست


علاوه ‌بر شستن مکرر دست‌ها و استفاده از مواد ضدعفونی، یکی دیگر از دلایل تشدید اگزما طی ماه‌های اخیر استفاده از دستکش‌های پلاستیکی است. استفاده طولانی از دستکش‌هایی که پودر دارند همچنین مواد لاتکس می‌تواند در افراد مستعد، زمینه ابتلا یا تشدید آلرژی و اگزما را به دنبال داشته ‌باشد. تعریق دست در استفاده طولانی نیز به پوست دست آسیب می‌رساند و ممکن است عامل خشکی، اگزما، شکنندگی و لایه لایه شدن ناخن‌ها شود.

مهم‌ترین توصیه اینکه هنگام انتخاب دستکش، انواع معتبر و مرغوب انتخاب شود. همچنین در صورت حساسیت، دستکش بدون پودر استفاده شود و اگر فرد دچار تعریق زیاد است، به‌طور دوره‌ای دست‌ها خشک کند و دستکش جدید بپوشد. دستکش‌های شفاف نقش حفاظتی در برابر نور ندارند و استفاده از دستکش‌های غیرشفاف صرفا مانع از آسیب‌های نوری هستند و دیگر نکات مانند تعریق و... باید رعایت شود. کسانی که دچار تعریق زیاد، حساسیت به نور و اگزما هستند، بهتر است دستکش پارچه‌ای پوشیده و سپس از دستکش پلاستیکی استفاده کنند که علاوه بر کاهش تعریق، از تاثیر محافظت در برابر نورخورشید نیز برخوردار گردند. 

عینک مناسب برای محافظت از پوست ظریف اطراف چشم


پوست برخی نواحی صورت مانند اطراف دهان و چشم ظریف‌تر و حساس‌تر و بیش از سایر نواحی در معرض ایجاد و تشدید اگزما است.

برای محافظت از پوست اطراف چشم فقط کرم مخصوص مجاز است. استفاده از سایر کرم‌های ضدلک، لایه‌بردار و... برای اطراف چشم توصیه نمی‌شود. کرم اطراف چشم معمولا شب توصیه می‌شود که با دست تمیز به حالت مالش خفیف زده می‌شود.

می‌توان از این کرم در طول روز برای محافظت در برابر نور خورشید استفاده کرد اما اگر فرد احساس خارش و ناراحتی کرد، بهتر است فقط به شب‌ها موکول شود. استفاده از عینک آفتابی مناسب در فصل تابستان کاملا ضروری و موثر است زیرا مواجهه با نور می‌تواند الیاف زیرپوستی را از بین ببرد و عامل ایجاد یا تشدید چروک‌های پوستی گردد که اطراف چشم شدیدتر و ملموس‌تر است.

آفتاب‌سوختگی؛ شایع اما قابل پیشگیری


در بروز آسیب‌های نوری، شدت و طول مدت مواجهه با نور تاثیرگذار است. قرارگرفتن پوست در معرض نور شدید حتی در دوره کوتاه مانند ساحل دریا خیلی سریع با ایجاد آفتاب‌‌سوختگی همراه است. اما مواجهه مستمر با نور ضعیف نیز به تدریج عوارض پوستی و آفتاب‌سوختگی به دنبال خواهد داشت. کاهش مدت حضور در معرض نور خورشید در تابستان، استفاده از ضدآفتاب و پوشیدن لباس مناسب، بهترین راهکارهای پیشگیری است.

مراقبت بیشتر برای کودکان و سالمندان


یقینا دو گروه سنی کودکان و سالمندان به‌خاطر اینکه ساختار پوستی شکننده‌تر دارند، باید مراقبت‌های بیشتری داشته باشند زیرا بروز و تشدید ضایعات پوستی در آنها جدی‌تر است. معمولا بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشارخون و... همچنین مصرف داروهای مختلف زمینه ابتلا به ضایعات پوستی ناشی از نور در سالمندان را افزایش می‌دهد. توصیه‌های مراقبت از پوست در مورد کودکان و سالمندان باید بسیار جدی گرفته شود.

موها را فراموش نکنید


تعریق پوست سر و افزایش جذب آلاینده‌ها به موها در نتیجه تعریق زیاد می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های پوست سر و خشکی موها شود. شوره سر مشکلی است که در فصول گرما تشدید می‌شود و تضعیف ریشه مو و تشدید ریزش موها را به همراه دارد. شنا در استخر آلوده و حاوی کلر زیاد نیز می‌تواند موجب بیماری‌های ‌ریشه مو، خشکی ساقه مو، شکنندگی و مات‌شدن موها گردد. موها مانند پوست آسیب‌پذیری بیشتری در فصل تابستان دارند. به محض بروز هرنوع اختلال در رنگ یا ساختار موها و ‌ایجاد یا تشدید بیماری‌های پوست سر باید به متخصص پوست مراجعه کرد تا درمان مناسب انجام گیرد.

به خاطر داشته باشید...


در مورد ضایعات پوستی همیشه پیشگیری مقدم بر درمان است و در صورت بروز هر ناراحتی و بیماری مراجعه در اسرع وقت به متخصص پوست لازم است تا درمان مناسب انجام گیرد. درمان ضایعات جلدی در مراحل اولیه ساده‌تر و موثرتر از بیماری‌های مزمن خواهد بود.

دکتر محمدرضا قاسمی
متخصص بیماری‌های پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران
برچسب ها
دیدگاه کاربران

ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد

طراحی و اجرا توسط: هیاهو