مشکلات عملکرد اجرایی چگونه است؟
نقص در کارکردهای اجرایی مغز، مشکلات زیادی را به وجود میآورد؛ مثل مشکلات و نقص در سازماندهی، به یاد داشتن تکالیف منزل، شروع اجرای کار و به پایان رساندن آن، یادآوری قوانین، انجام تکالیف پیچیده ریاضی، یادآوری متن خوانده شده، تکمیل کارهای زمانبر، وقتشناس بودن، کنترل هیجانات و برنامهریزی برای آینده.
- عملکرد اجرایی چیست؟
عملکرد اجرایی یا کارکرد اجرایی، به مجموعهای از عملیات پردازش عالی ذهن گفته میشود که بر اساس رفتارهای هدفمند، چهارچوبی را برای رسیدن به هدف مشخص میکند. همچنین فعالیتهایی است که در ذهنمان انجام میدهیم تا خود کنترلی و رفتار هدفمند داشته و دستاوردهای آن را به حداکثر برسانیم. عملکرد اجرایی(EF) مجموعهای از مهارتهای مهم و اساسی ذهنی است که نحوه پردازش اطلاعات، به خاطر سپردن، تصمیمگیری، واکنش به موقعیتها و مدیریت زمان را تنظیم میکند. مشکلات کارکرد اجتماعی میتواند بر خودکنترلی، تمرکز و روابط فرد تاثیر بگذارد. به نظر میرسد علائم آن شبیه به اختلال کمتوجهی- بیشفعالی(ADHD) است اما میتواند ناشی از عوامل زیادی، از جمله ژنتیک، افسردگی، آسیب مغزی و داروها باشد و هیچ ارتباطی با میزان هوشمندی فرد ندارد.
- اشیاء را گم میکنید:
آیا همیشه فراموش میکنید تلفن همراه یا کلیدهای خود را کجا گذاشته اید؟ گم کردن یا جابجایی نادرست، مشکل معمول عملکرد اجرایی است. شاید بینظم باشید و نتوانید کارهای خود را درست انجام دهید. ممکن است فراموش کنید پروندهای را به جلسه کاری ببرید و یا در یک روز سرد یک ژاکت بپوشید.
- نمیتوانید داستانی را بگویید یا به خاطر بسپرید:
مشکلات عملکرد اجرایی بر نحوه یادآوری نامها یا رویدادها تاثیر میگذارد. ممکن است وقتی به شخصی داستانی را میگویید یا مسالهای را از طریق ایمیل ارسال میکنید، با مشکل مواجه شوید. ممکن است جزئیات مهم را فراموش کنید یا ترتیب چگونگی وقوع اتفاقات را به یاد نیاورید.
- نمیتوان چند کار را با هم انجام داد یا شروع کرد:
آیا هنگامی که مجبور هستید کارها را پیش ببرید یا یک پروژه کاری جدید را شروع کنید با مشکل مواجه میشوید؟ ممکن است غالبا درمانده به نظر برسید. عملکرد اجرایی به ما کمک میکند تا افکار و زمانمان را سازماندهی کنیم. اگر با مشکل عملکرد مواجه هستید، بنابراین برای برنامهریزی بلندمدت، و شروع به کار یا انجام چند وظیفه در دفترکار یا خانهتان مشکل دارید.
- وسوسه میشوید:
آیا برای شما سخت است که بر کارتان مسلط شوید؟ در مشکلات عملکرد هنگامی که از انجام یک کار به کار دیگر میروید، عجله میکنید. وقتی میخواهید کاری را انجام دهید به راحتی حواس شما پرت می شود. شما ناشکیبا هستید و نمیتوانید انتظار بکشید.
- همیشه دیر میرسید:
افرادی که مشکل عملکرد اجرایی دارند، زمان یا وظایف خود را به خوبی مدیریت نمیکنند. همیشه برای کار یا مشارکت اجتماعی مانند رفتن برای شام به یک رستوران دیر میکنند. دوستان یا خانواده شان فکر میکنند که آنها بینظم، بیبرنامه یا اینکه بیادب هستند.
- نمیتوانید درست فکر کنید:
مشکلات عملکرد ممکن است به این معنی باشد که شما نمیتوانید روی یک کار یا مکالمهای متمرکز باشید. وقتی شخصی با شما صحبت میکند، توجه ندارید. اغلب نمیتوانید تمرکز کنید و اتفاقات محیط حواس شما را پرت میکند. ذهنتان سرگردان است.
- مطالب یک صفحه را بارها و بارها میخوانید:
اگر نتوانید مطالبی را حفظ کنید، پس مشکل عملکرد اجرایی دارید. ممکن است یک صفحه از کتابی را بخوانید بدون اینکه بفهمید چه چیزی خواندهاید. دوست دارید برگردید و همان قسمتها را بارها و بارها بخوانید.
- کارها را ناتمام میگذارید:
آیا گاهی احساس میکنید، گیر افتادهاید؟ عدم توانایی در انجام وظایف و رفتن به کار بعدی از لیست وظایف، نیز مشکل عملکرد اجرایی است. ممکن است نتوانید پیشبینی کنید که انجام کامل یک کار، چه مدت طول میکشد و پروژهها را ناتمام بگذارید.
- نمیتوانید بیش از یک گام بردارید:
افرادی که مشکل عملکرد اجرایی دارند، با انجام مراحل زیاد کار خسته میشوند. نمیتوانند دستورالعملها یا مراحل طولانی را به خاطر بسپارید. ممکن است ندانند که چگونه تصمیم بگیرند و در ابتدا چه مرحلهای باید انجام شود یا کدام یک بیشترین اهمیت را دارد.
- هیچ چیز را به خاطر نمیآورید:
یکی از عملکردهای اجرایی، حافظه فعال است. زمانی است که شما اطلاعاتی را در ذهن نگه میدارید تا بتوانید از آن برای انجام کاری استفاده کنید. ممکن است هنگام نوشتن رویدادی در تقویم، تاریخ آن را فراموش کنید، یا اینکه نتوانید نحوه استفاده از برنامهای را که در محل کار خود بارها مکررا استفاده کردهاید را به خاطر بیاورید.
- انگیزه کم یا کنترل عاطفی:
مشکل عملکرد اجرایی همچنین میتواند بر احساسات شما تاثیر بگذارد. ممکن است غالباً اخلاق شما تغییر کند. ممکن است نتوانید احساسات خود را کنترل کنید. شما دمدمی هستید، وقتی دیگران صحبت می کنند، صحبت آنها را قطع میکنید و دوباره ادامه میدهید.
- شلخته و بهم ریخته :
کمد شما بهم ریخته است؟ آیا از اینکه روی میز کارتان انبوهی از کاغذ است، نمیتوانید آنچه را لازم دارید، پیدا کنید؟ مشکل عملکرد اجرایی ممکن است به این معنی باشد که خانه یا فضای کارتان را نمیتوانید به خوبی نظم بدهید. شما شلخته هستید.
- از دست دادن فرصتها:
وقتی با مشکلات عملکرد اجرایی روبرو هستید، ممکن است نتوانید برنامهای را بخوبی تنظیم کنید یا ادامه دهید. تمام فرصتها را از دست میدهید. شما درست شخصی هستید که در مواقعی که باید کاری را انجام دهید، عمل نمیکنید.
- همه را ناراحت میکنید:
مشکل عملکرد اجرایی ممکن است بر نحوه نظارت شما بر رفتارتان نیز اثر بگذارد. ممکن است فراموش کنید که هفته آینده تولد مادرتان یا دوستتان است و علت ناراحتی آنها را متوجه نشوید و همچنین نتوانید رفتارتان را اصلاح کنید.
مترجم: مهتا زمانینیک
منبع: WebMD