علت حادثه کلینیک سینامهر شمیران چه بود
حدود ساعت ۹ شب سهشنبه ۱۰ تیرماه بود که آتشسوزی در کلینیک سینامهر شمیران در نزدیکی میدان تجریش شهر تهران اتفاق افتاد و پس از آن انفجارهای مهیبی همه را شوکه کرد. درحالی که گزارشهای اولیه حاکی از آن بود که کسی در این حادثه کشته نشده، اما رسیدن آتشنشانها به طبقات فوقانی این ساختمان ابعاد واقعی فاجعه را روشن کرد و معلوم شد که در این حادثه 19 نفر جان باختند.
به گفته یکی از آتشنشانان حاضر در صحنه، انفجارها در طبقات پایین اتفاق افتاده بود و از آنجا که طبقات پایین مخصوص ستیاسکن، MRI، دندان پزشکی و خدمات اینچنینی بود و در این طبقات کسی نبود، تصور میشد که کشتهای هم در این حادثه نبوده اما وقتی آتشسوزی بعد از حدود یک ساعت و نیم مهار شد، زمان مراجعه تیمهای آتشنشانی با کپسولهای اکسیژن برای لکهگیری در طبقه پنجم مرکز متوجه میشوند که چه اتفاقی رخ داده است.
به گفته این آتشنشان، با اینکه صدای درخواست کمک شنیده میشد، زمانی که به طبقه پنجم رسیدند متوجه شدند که بیشتر کسانی که در این طبقه بودند، جان خود را از دست دادهاند. بر اساس گزارش آتشنشانی علت این فاجعه نفوذ حرارت و دود از طبقات زیرین به طبقات بالا و خفگی و در بعضی موارد سوختگی افراد بود.
دستفروشی که قهرمان شد
یک اتفاق نادر هم در این حادثه رخ داد؛ جوان دست فروشی که در نزدیکی کلینیک در حال فروش اجناسش بود، به محض مشاهده انفجار و آتشسوزی به کمک گرفتارشدگان رفت. این جوان در گفتوگویی ویدئویی که از صداوسیما پخش شد، گفت: «داشتم وسایل را میفروختم که صدای انفجار را شنیدم. دومین انفجار خیلی مهیب بود. به سمت کلینیک که سر چرخاندم، دیدم چند خانم در حال جیغ و فریاد هستند و درخواست کمک میکردند. کسی به کمکشان نرفت.
من تصمیم گرفتم خودم کمک کنم. طبقه به طبقه شیشهها را شکستم و بالا رفتم و بعد هم آنها را به سمت پشتبام بردم تا امدادگرها بیایند. بچه هم همراهشان بود که بچه را هم نجات دادیم. بعد خودم همانطور که بالا رفته بودم، پایین آمدم. عنایت آزغ جوان ۲۹ ساله رامهرمزی حالا بعد از آتشسوزی چهرهای آشناست. اغلب او را میشناسند و خیلیها که شب حادثه به تماشا رفته بودند در خاطر دارند که چطور از وسط جمعیت خود را به طبقات بالای ساختمان رساند و ۱۱ نفر از افراد گرفتار در آتش را نجات داد.
به فاصله چند روز پس از این حادثه شورای شهر تهران هم جلسهای برگزار کرد تا ابعاد حادثه بررسی شود. مدیرعامل سازمان آتشنشانی شهر تهران در این جلسه گفت: «تحقیقات همچنان ادامه دارد و بر اساس شواهد آتشسوزی به دلیل مشکل برق در سیستم تهویه ساختمان اتفاق افتاده و با سرایت آتش به انبار سیلندرهای اکسیژن وسعت آتش بیشتر شده و به طبقات دیگر سرایت کرده است.»
شهردار تهران هم پس از این جلسه اعلام کرد که چندین بار به مسوولان این ساختمان اخطار داده شده بود. آنطور که پیروز حناچی عنوان کرد: «قبل از اینکه این حادثه رخ دهد این ساختمان 4 اخطار دریافت کرده بود که یکی از این اخطارها مربوط به ماده 100 بوده و 3 اخطار دیگر مربوط به آتشنشانی و شهرداری منطقه برای رفع تخلف بود.»
متاسفانه امروز این حادثه رخ داده و تا روشن شدن ابعاد ماجرا باید منتتظر اعلام مسوولان رسیدگی ماند، اما نکتهای که در گفتوگوی ما با ناهیدی خداکرمی، عضو فعلی شورای شهر تهران که اتفاقا خود او هم یک پزشک است و نیز با اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران مجلس و عضو سابق شورای شهر تهران مورد توجه بود چرایی وقوع این حادثه و جلوگیری از تکرار حوادثی از این قبیل است.
زود فراموش میکنیم
ناهیدی خداکرمی، عضو شورا و رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران درگفتوگو با «سلامت» در خصوص این اتفاق گفت: «زمانی که حوادثی از این قبیل اتفاق میافتد ما درباره آن هیجانی صحبت میکنیم ولی متاسفانه بعد از مدت کوتاهی این حادثه را فراموش میکنیم.»
وی افزود: «در آییننامه تاسیس مراکز درمانی و بهخصوص دیکلینیکها تاکید شده است که زوایای مختلف این مراکز ازجمله جنبههای ایمنی ساختمانها و حتی مدیریت آنها باید با دقت انتخاب شوند. حتی مجوز این مراکز هر 5 سال یکبار مورد بازبینی و بررسی مجدد قرار میگیرد تا تیمهای درمانی و مراجعان با اطمینان از تحت نظارت بودن این مراکز فعالیت و مراجعه کنند.»
خداکرمی اظهار داشت: «علاوه بر این شهرداری و آتشنشانی هم نظارت خود را بر این مراکز دارند. همچنین ادارات کار مناطق هم با توجه به اینکه این مراکز کارگاه هستند حق نظارت از بعد ایمنی محیط کار را دارند، اما متاسفانه دیدیم که این ایمنی وجود نداشت.» عضو شورای شهر تهران افزود: «کنار این نظارتها خود مردم هم از نظر مسوولیت اجتماعی حساس هستند ولی باز هم میبینیم که اتفاقاتی از این دست میافتد بنابراین میتوان به این نتیجه رسید که نظارتها ضعیف است و بایدی برای آن فکری اساسی شود.»
شاهد رواج قانونگریزی هستیم
خداکرمی با گلایه از ساختوسازهای بدون ایمنی در شهر تهران در دو دهه اخیر، اظهار داشت: «امروز در سطح شهر تهران بیمارستانها و دیکلینیکهایی مجوز ساختوساز و افتتاح گرفتهاند که ایمنی لازم را ندارند و متاسفانه مشکل اساسی در مواجهه با این مراکز قانونگریزی است که اتفاق افتاده است زیرا مدیریتها آنقدر بر اساس رابطه و ضابطه است که برخی احساس میکنند که اگر قانون را دور نزنند، باختهاند.»
رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران ادامه داد: «من به عنوان عضوی از سازمان نظام پزشکی اطلاع دارم که در پروندههایی که به این سازمان ارجاع داده میشود، دانشگاههای علوم پزشکی نظارت جدی بر تخلف بیمارستانها، کلینیک و مطبهای پزشکان میکنند و کافی است مورد جزئی مانند اضافی دریافتی در این مراکز اتفاق افتاده باشد تا موضوع را به سازمان تعزیرات ارجاع دهند، اما متاسفانه نظارت آنها در بحث ایمنی ساختمانها صفر است. نظارت در مسائل مالی به دقت صورت میگیرد ولی نظارت جانی که هم برای کادر درمان و برای مراجعان از اهمیت بیشتری برخوردار است، وجود ندارد.» وی اضافه کرد: «متاسفانه در این حادثه 17 نفر از کادر درمان از بین رفتند که از این تعداد 3 نفر آنها متخصصان رشتههای خود بودند و ما شاهد هستیم که همه هزینههایی که برای تربیت این افراد شده بود، بهراحتی از بین رفت.»
وی تاکید کرد: «نظام سلامت ما بیمارمحور است و برای بخش درمان همه کار میکند، ولی برای ایمنی بیمار و همراهان آن هیچ امکانی فراهم نمیکند و ایمنی محل مراجعه این افراد که یک اصل ضروری است، مورد غفلت قرار گرفته است.»
رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران در پاسخ به این سوال که وظیفه وزارت بهداشت در مواجهه با این قبیل مشکلات چیست؟ گفت: «وزارت بهداشت به عنوان نهاد مسوول در بخش نظارت بر ساخت و راهاندازی بیمارستانها و دیکلیینیکها باید در این خصوص پاسخگو باشد زیرا دانشگاههای علوم پزشکی دفاتر فنی دارند که مسوول نظارت بر این اماکن هستند. همچنین یکی از ملاکهای اعتباربخشی به مراکز درمانی رعایت استانداردهای ایمنی ساختمان است.»
4 نهاد مسوول نظارت بودند
اقبال شاکری، عضو فعلی کمیسیون عمران مجلس و عضو سابق شورای شهر تهران هم در گفتوگو با «سلامت» گفت: «هر حادثهای که رخ میدهد میتوان آن را در ۳مرحله قبل، حین و بعد از حادثه بررسی کرد. آنچه در این اتفاق به وضوح میتوان آن را دید آن است که نهادهای نظارتی که در این بخش کم هم نیستند، ازجمله شهرداری و وزارتخانههای کار و راهوشهرسازی و بهداشت؛ ۴ ناظری هستند که بر این ساختمان نظارت داشتند و امروز شورای شهر تهران و کمیسییون عمران مجلس در حال پیگیری هستند تا ببینند که قصورات این ۴ نهاد ناظر چه بوده است. البته اگر خلاءهای قانونی هم که امکان بروز این حادثه و حوادثی از این نوع را فراهم کند، وجود داشته باشد، اصلاح خواهد شد. وی افزود: «سوال اساسی این است که آیا قبل از وقوع حادثه نهادهای نظارتی وظایف خود را به درستی انجام دادهاند و پیگیری موارد قانونی را کردهاند و آیا به دنبال حکم قضایی در خصوص وضعیت ساختمان بودهاند یا نه؟»
شاکری با تاکید بر اینکه قوانین موجود کارایی لازم را دارند، ادامه داد: «اگر مشخص شود که نگرفتن حکم قضایی ناشی از قصور سازمانی بود یا خلاء قانونی در این بخش وجود داشته، باید نهادهای متخلف در این خصوص پاسخگو باشند.»
عضو سابق شورای شهر تهران افزود: «یکی از نهادهایی که در اینگونه حوادث به سرعت حضور پیدا میکند آتشنشانی است، اما باید این سوال را کرد که این نهاد به درستی کار خود را انجام داده و توانسته است بر اساس استانداردهای کنترل حریق عمل کند تا خسارات جانی و مالی حادثه به کمترین حد برسد یا نه؟» شاکری گفت:«عملیات امداد و نجات بیش از ۲ ساعت زمان برده است و باید این مدت مورد بررسی قرار گیرد تا معلوم شود که نهادهای مسوول به درستی به وظایف خود عمل کردهاند یا نه.
عضو کمیسیون عمران مجلس تصریح کرد: «امروز که این اتفاق افتاده این سوال مطرح است که چه نهادهایی مسوول مستقیم حادثه هستند و خانوادههایی که عزیزان خود را از دست دادهاند یا آنها که در مجاورت ساختمان حادثهدیده قرار داشتند و دچار ضرر و زیان مالی شدهاند باید به کجا مراجعه کنند؟ با اقداماتی که در مجلس انجام شد و وزارت کشور هم همراهی کرد، از این به بعد مسوولیت میدانی حوادثی از این نوع با شهرداری تهران خواهد بود.»
چرا این همه تلفات داشتیم؟
شاکری در ادامه گفت: «حتی اگر شهرداری و آتشنشانی به این ساختمان 4 بار اخطار داده بودند، نباید کنار میکشیدند و باید از ضابط قضایی و دادستانی تهران درخواست میکردند که ساختمان اعمال قانونی ایمنی شود تا حادثه رخ ندهد.»
عضو سابق شورای شهر تهران در پایان با تاکید بر اینکه در این حادثه 19 انسان جان خود را از دست دادهاند، تصریح کرد: «چطور ممکن است در یک حادثه با این ابعاد این همه تلفات به وقوع بپیوندد و این مشکل نیازمند تحقیقات مفصلتر است. دستگاههای مسوول در صحنه حادثه بهویژه آتشنشانی باید پاسخگو باشند. البته دستگاههای ناظر به دلایل متعددی همچون کمبود نیرو یا رابطه و ضابطه قوانین موجود را به دقت انجام نمیدهند و متاسفانه اتفاقاتی از این قبیل همچنان رخ میدهد.»
علی ابراهیمی