دلیل انجام زایمان سزارین به جای زایمان طبیعی
حدود 10 درصد از زایمانهای جهان به صورت سزارین انجام میشود و البته این آمار در ایران بالاتر از تصور است. بسیاری از خانمها به دلیل ترس از زایمان طبیعی مشتاق انجام زایمان به روش طبیعی هستند. زایمان سزارین نسبت به زایمان طبیعی درد کمتری دارد و البته تحمل درد و انقباضات لگنی موجود در زایمان طبیعی را ندارد، تنها دردی که فرد احساس میکند در خط برش خواهد بود که بعد از گذشت دوره نقاهت تسکین مییابد. البته تلاش متخصص زنان و زایمان بر این است که نوزاد به صورت طبیعی دنیا بیاید ولی در مواردی که سر نوزاد نسبت به رحم بزرگ باشد یا در موقعیت جفت تغییراتی ایجاد شده باشد یا بند ناف جنین پاره شده و خطرساز باشد، از روش زایمان سزارین استفاده خواهد شد.
چرا زایمان به سزارین میانجامد؟
بسیاری از خانمهای باردار نگران از نحوه زایمان خود بر سر دوراهی زایمان طبیعی و سزارین قرار میگیرند. عدهای از درد زایمان طبیعی میترسند و عدهای نیز مایل به انجام سزارین نیستند. سوال بیشتر خانمها این است که چه زمانی زایمان سزارین به جای زایمان طبیعی انجام میگیرد؟
گاهی یک خانم باردار تمامی فعالیتها و برنامهریزیهای ممکن را انجام میدهد تا جنین به صورت طبیعی به دنیا بیاید اما برخلاف خواسته وی در زمان زایمان متخصص زنان و زایمان وی را مجبور به زایمان سزارین میکند.
زایمان سزارین در بسیاری از موارد جان مادر و جنین را نجات میدهد و در موارد خاصی که تهدیدهای جدی برای مادر و جنین وجود دارد، جراح را ناچار به انجام این نوع زایمان میکند.
بنابراین زایمان طبیعی ممکن است به سزارین بکشد و تغییر در روند زایمان طبیعی و اورژانسی شدن آن علل اضطرار سزارین حین زایمان خواهد بود. البته این شرایط قابلپیشبینی نیست و حدود ۸ تا ۱۰ درصد از زایمانها نیاز ضروری به جراحی سزارین پیدا میکنند.
مواردی که بروز آنها زایمان طبیعی را منجر به سزارین میکند شامل افت ضربان قلب نوزاد، کنده شدن جفت، بالا رفتن فشارخون مادر، قرار گرفتن غیرعادی جنین در شکم مادر، بزرگ بودن سر نوزاد نسبت به رحم مادر، وجود مشکل در بند ناف و جفت و نارس یا دیررس بودن جنین است که جزو حوادث اورژانسی محسوب میشود و میتواند زایمان طبیعی را به زایمان سزارین تغییر دهد. ممکن است سزارین برنامهریزیشده برای زنان سادهتر باشد. از آنجایی که روز زایمان از قبل برنامهریزی شده، مادر استرس و اضطراب کمتری در رابطه با زایمان دارد. خانمها حس کنترل بیشتری دارند چراکه میدانند کودک چه روزی به دنیا میآید و میتوانند برنامهریزی بهتری برای مرخصی شغلی، نگهداری از کودک و سایر موارد داشته باشند.
خطر خونریزی پس از زایمان در زنانی که سزارین داشتهاند، در مقایسه با زایمان طبیعی و سزارین برنامهریزینشده کمتر است. همچنین سزارین برنامهریزیشده در مقایسه با سزارینهای اورژانسی، عوارض کمتری دارد.
در صورتی که دچار بیماریهای مقاربتی مانند ایدز، تبخال تناسلی، هپاتیت و زگیل تناسلی هستید، خطر آلوده شدن کودک در زایمان به روش سزارین بیشتر است.
مواردی که زایمان سزارین در آن توصیه میشود:
افت ضربان قلب نوزاد، کنده شدن جفت، بالا رفتن فشارخون مادر، قرار گرفتن غیرعادی جنین در شکم مادر، بزرگ بودن سر نوزاد نسبت به رحم مادر، وجود مشکل در بند ناف و جفت
نارس یا دیررس بودن جنین، جنینهای دارای مشکلات RH خون.
سزارین قبلی
این مشکلات ممکن است در هر خانم بارداری ایجاد شود و نباید از آن بهعنوان یک عارضه یاد کرد، مشکلات ایجادشده در طول بارداری یا حین زایمان طبیعی است و رفع آنها نیازمند متخصص زنان و زایمان است تا بتواند در بحرانیترین لحظات درستترین تصمیم را بگیرد و جنین را به سلامت به دنیا بیاورد. دقت داشته باشید در بیشتر موارد اگر سزارین انجام نگیرد جان مادر و نوزاد به خطر میافتد. البته زایمان سزارین تفاوتهای ویژهای با زایمان طبیعی دارد. از جمله مواردی که در زایمان سزارین وجود دارد، خونریزی به دلیل برشهای حین جراحی است.
البته روشهای جراحی سزارین متفاوتاند و پزشک متخصص و متبحر در این زمینه مانع بروز عوارضی مانند ایجاد لختههای خونی خطرناک خواهد شد. عفونت و چسبندگیهای رحمی و لولهها از عوارض زایمان سزارین است که در صورت رعایت نکردن مراقبتهای بعد از زایمان ایجاد میشود.
در حالت کلی زایمان سزارین میتواند یک یا چند عارضه داشته باشد. البته ممکن است این عوارض بسیار خفیف و بدون خطر باشند.
عوارض در زایمان سزارین
روزهای بستری بیمار در بیمارستان طولانیتر است. (حدود یک هفته)
احتمال خونریزی بعد از زایمان وجود دارد.
دردهای لگنی و چسبندگی بیشتر است. به دلیل بخیههایی که زیر شکم زده میشود، امکان شروع فعالیتهای روزمره کمی زمانبر خواهد بود.
آمادگی قبل از سزارین
برنامهها باید 6 ساعت پیش از زایمان سزارین تنظیم شود، به این صورت که خانم باردار از خوردن مواد غذایی و نوشیدن مایعات بپرهیزد. در مواقعی که کیسه آب زودتر پاره شده و عمل زایمان سزارین ناگهانی و اورژانسی میشود، همیشه قبل از عمل پزشک سوال میکند برای بار آخر چه چیزی خوردید یا چه نوشیدنیای استفاده کردید، تا بتواند بهترین تشخیص را بدهد.
قبل از سزارین از مادر آزمایش خون گرفته میشود. در صورتی که پزشک تشخیص دهد احتمال لخته شدن خون در خانم وجود دارد، وی باید لباس و جورابهای مخصوصی بپوشد.
برای کاهش ایجاد عفونت شکم مادر با پارچه استریل و مواد ضدعفونیکننده تمیز خواهد شد.
از طرفی، کاتر وارد مثانه میشود، بنابراین مثانه باید قبل از زایمان سزارین خالی باشد.
حین عمل سزارین
مهمترین قسمت زایمان سزارین 30 تا 60 دقیقه طول میکشد. در این مدت این اقدامات انجام میگیرد: برش 10 سانتیمتری در قسمت رحم و شکم ایجاد میشود. نوزاد از این شکاف ایجادشده بیرون آورده میشود. در برخی موارد برای بیرون آوردن سر نوزاد از انبرهای مخصوص این جراحی استفاده میشود. معاینههای لازم روی نوزاد بعد از بیرون آمدن او به طور کامل شکل میگیرد. بند ناف بریده شده و جفت جدا میشود.
دکتر غزاله موسویزاده
متخصص جراحی زنان و زایمان