سلامت

تحقیقات علمی مختلف نشان داده‌اند که کودکان، نوجوانان و والدین در دوران همه‌گیری کروناویروس با نوسانات زیادی از نظر سلامت روان مواجه شده‌اند، زیرا استرس ناشی از این همه‌گیری جهانی با افزایش مشکلات مربوط به سلامت روان در میان خانواده‌ها همراه بوده است. اگرچه بسیاری از مسائل کووید-19 تحت کنترل ما نیستند، اما خانواده‌ها همچنان می‌توانند با تمرکز بر راهکارهای کاربردی به ارتقای سلامت روان کودکان و خانواده کمک کنند. 

مهر نزدیک است و زمان بازگشایی مدارس فرا رسیده است. شروع مدارس می‌تواند برای تمام اعضای خانواده استرس‌زا باشد. چون راحتی و آرامش تعطیلات به پایان رسیده و باید به فکر تهیه لوازم مدرسه، زود بیدار شدن، صبحانه خوردن با عجله و درس و مشق بود. برای مقابله با این استرس بهتر است کودکان و والدین از چند روز قبل از شروع کلاس‌ها خود را آماده کنند. 

تعطیلات تابستانی رو به اتمام است و مدارس حضوری می‌شوند. واقعیت این است که در این مدت کودکان برنامه خواب و بیداری نامنظی داشته‌اند و لازم است که قبل از شروع مدارس به‌مرور به فکر تنظیم خواب آنها باشید. 

امروزه کودکان به‌طور مداوم سرگرم بوده و با ورود به مقطع دبستان پرمشغله‌تر هم می‌شوند. در حقیقت برنامه زمانی شما و فرزندتان ممکن است مواقعی بسیار پرفشار و نیازمند به کار بردن عجله در انجام کارها باشد. وجود اوقات فراغت برای کودکان به‌ویژه هنگام ورود به سن بلوغ و دوره‌ی نوجوانی امری مهم است. اگر چه که صرف مدت زمان زیادی تحت عنوان اوقات فراغت خود مشکل‌ساز بوده و والدین باید از برقراری تعادل بین برنامه‌ی فعالیت‌ها و زمانی که فرزندشان برای خود اختصاص می‌دهد، اطمینان حاصل کنند.

اگر پدر یا مادر خودخواهی دارید، احتمالا از اینکه تربیت یک فرد خودخواه، چگونه می‌تواند به کودک آسیب برساند، شگفت‌زده و متعجب خواهید شد. رفتارهایی مانند: عزت‌نفس پایین، افسردگی، اضطراب، اختلال اضطراب پس از سانحه، احساس بی‌ارزشی یا مستقل نبودن به‌عنوان یک فرد بالغ از جمله عوارض تربیت والدین خودخواه یا خودشیفته بر فرزندان است.

بازی‌درمانی نوعی روش درمانی است که عمدتاً برای کودکان استفاده می‌شود. این مسئله به این دلیل رخ می‌دهد که کودکان ممکن است نتوانند احساسات خود را پردازش کرده یا مشکلات خود را با والدین یا بزرگسالان دیگر درمیان بگذارند. 

در شلوغی و بحبوحه کارهای خانه که همه اعضای خانواده با جدیت به آن‌ روی می‌آورند، ممکن است انفجاری از آشفتگی و بی‌نظمی رخ دهد اما وقتی بچه‌ها از سنین پایین به انجام کارهای خانه عادت می‌کنند، در عمل چنین مشکلاتی پیش نخواهد آمد. بنابراین باید خیلی زود بچه‌ها را در کارهای منزل مشارکت دهید اما فراموش نکنید که هر سنی وظایف خاص خودش را می‌طلبد. 

وقتی در زندگی هیچ چیز سر جای خودش نیست، آنها آنجا هستند تا ما را آرام کنند، وقتی کنترل خود را از دست می‌دهیم و دیگر نمی‌دانیم به کجا باید پناه ببریم، توصیه‌های خوب و ارزشمند آنها موانع پیش روی ما را از بین می‌برد و وقتی همه روی از ما برمی‌گردانند، آن‌ها با خیرخواهی و شفقت پشتمان می‌ایستند و وجود ما را سرشار از عشق و محبت می‌کنند. همانطور که متوجه شدید، صحبت ما در مورد پدربزرگ و مادربزرگ است، این دو انسان گرانبها که ارکان مهم خانواده به شمار می‌روند.

همه کودکان ملزم به این هستند که برای رفتار خود در زمانی بهانه بیاورند. امی مورین، روان‌درمانگر، نویسنده کتاب پرفروش 13 چیزی که افراد دارای ذهن قوی انجام نمی‌دهند، در مقاله‌ای برای VeryWell نوشته است: «جمله‌ی «تقصیر من نیست!» واکنشی رایج برای بچه‌هایی است که قوانین را زیر پا می‌گذارند.»

بدیهی است که ما علاقه‌مند باشیم فرزندان‌مان همیشه حقیقت را برایمان بازگو کنند، اما در واقعیت باید متوجه باشیم که دروغ گفتن مسئله‌ای است که اکثر کودکان در یک مقطع زمانی آن را تجربه کرده و انجام می‌دهند. والدین باید به خاطر داشته باشند که دروغ گفتن بخشی از رشد طبیعی کودک است و در بیشتر موارد، کودکان با تجربه گرفتن از این رفتار رشد می‌کنند.

کودک‌آزاری زمانی اتفاق می‌افتد که شخص مراقبت‌کننده از کودک، به احساسات یا بدن کودک آسیب برساند. این مسئله ممکن است در هر خانواده‌ای برای پسران یا دختران اتفاق بیفتد. در این موارد اغلب، پس از بهبودی صدمات وارد شده به بدن، احساسات جریحه‌دار شده و تحت‌تاثیر آسیب عاطفی‌ای که به کودک وارد می‌شود، بهبودی کامل مدت زیادی طول می‌کشد.

مدت زمان طولانی است که روانشناسان حوزه رشد به چگونگی تاثیر والدین بر رشد کودک توجه نشان می‌دهند، با این حال، یافتن روابط علت و معلولی بین اعمال والدین و رفتار متقابل فرزندان بسیار دشوار است. برخی از کودکانی که در محیط‌های بسیار متفاوت بزرگ می‌شوند، ممکن است در آینده به‌طرز چشمگیری شخصیت‌های مشابهی داشته باشند. برعکس، کودکانی که در یک خانه مشترک و در یک محیط بزرگ می‌شوند، امکان دارد شخصیت‌های بسیار متفاوتی از خود نشان دهند. 

پدر و مادر بودن می‌تواند یک تجربه اعصاب خردکن باشد، خصوصا اگر نگران باشید که همه‌ چیز را درست و بی‌نقص انجام دهید اما باید بپذیرید که شما فقط انسان هستید و مرتکب اشتباهات مربوط به والدین خواهید شد. در این مواقع به خود یادآوری کنید که تنها نیستید و هر پدر و مادری دچار اشتباه می‌شوند.

علائم استرس و اضطراب در کودکان اغلب به صورت تغییرات فیزیکی یا رفتاری ظاهر می‌شود. کودکان با توجه به سن، شخصیت فردی و مهارت‌های مقابله‌ای نسبت به استرس واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند، که این موضوع سبب نادیده گرفتن علل اصلی رفتار کودکان توسط بسیاری از والدین می‌شود. این نکته حائز اهمیت است که پدر و مادر علائم استرس دوران کودکی را بشناسند و به دنبال علل احتمالی آن باشند. 

اطاعت همیشه با آموزش خوب و درست اشتباه گرفته شده است. در گذشته، یک کودک مطیع،‌ کودکی بود که اساساً اصول اولیه رفتار خوب و مناسب را فراگرفته بود. اما آیا واقعاً این بهترین راه برای تربیت کودک است؟ آیا این سبک از اطاعت، با ترس و وحشت هدایت نمی‌شود؟ ترس از تنبیه شدن یا محروم شدن از مزایای خاصی که والدین باید به کودک ارائه دهند؟

نوجوانی دوره سخت و پرتنشی هم برای کودکان و هم برای والدین است. تغییرات جسمی، اجتماعی و روانی زیادی در این دوره بروز می‌کند و معمولا نوجوانان در خصوص آنها با کسی صحبتی نمی‌کنند. شدت و ضعف این مشکلات در افراد مختلف متفاوت است و شرایط زندگی خانواده‌ها در بروز این مشکلات نیز دخالت دارد. 

پدر یا مادر بودن اغلب اوقات به موقعیت‌هایی منتهی می‌شود که والدین چاره‌ای جز فریاد زدن ندارند. در این‌جا سوال این نیست که چرا والدین فریاد می‌زنند، چون دلایل زیادی در این خصوص وجود دارد، اما مساله مهم این ست که چنین عکس‌العملی از سوی والدین، چه تاثیری بر فرزندان خواهد داشت؟

کودکان نیز همانند ما گاهی روز بدی تجربه می‌کنند و عصبانی می‌شوند. در نتیجه ممکن است صدای داد و فریادشان فضا را پر کند یا خودشان را به زمین بکوبند و گریه کنند و غیره. در این‌صورت نقش شما موثر است. می‌توانید صدایتان را بلندتر کنید و فریاد بکشید یا اینکه از جملاتی برای آرام کردن کودک و ختم غائله استفاده کنید.

ابزارهای دیجیتالی که امروزه در هر خانه‌ای به چشم می‌خورند، اثرات مضری در کودکان ایجاد می‌کنند و به همین دلیل، قرار گرفتن روزانه و مُداوم کودکان در معرض نمایشگرها می‌تواند عوارض و خطرات جسمی و روحی بسیاری برای آن‌ها به همراه داشته باشد. اگر کودکان در سنین بسیار پایین، به خصوص قبل از 3 سالگی، در معرض این قسم وسایل قرار بگیرند، بی‌شک عواقب مخرب‌تر و بدتری در انتظارشان خواهد بود. 

امروزه یکی از نگرانی‌های مهم اکثر والدین این است که فرزندان‌شان نه بهترین عملکردشان را در کار و تحصیل دارند و نه اینکه انگیزه‌ای برای شروع یک پروژه از خود نشان می‌دهند. در واقع تصور آنها این است که فرزندان تنبلی دارند که حس انجام کارهای درست را ندارند. 

«تنبل»، «دست و پاچلفتی»، «اعصاب خردکن»! اینها و برچسب‌های دیگری از این دست برای خیلی از خانواده‌ها پراستفاده هستند. برخی از والدین عادت دارند که با مشاهده رفتارهای نامناسب و آزاردهنده فرزندان خود به آنها برچسب بزنند، در حالی که روانشناسان کودک تاکید دارند که برچسب زدن به کودکان درست نیست و باید از آن بپرهیزید. 

اگر شما هم کودک خردسالی در منزل داشته باشید بدون شک شاهد اشتیاق وافر او به تماشای کارتون سگ‌های نگهبان بوده‌اید. خوشبختانه کودکان امروز دسترسی بسیار ساده‌ای به انبوهی از کارتون‌های مختلف دارند. اما اکثر آنها تماشای کارتون سگ‌های نگهبان را ترجیح می‌دهند. اما چرا این سریال کارتونی به چنین محبوبیت و موفقیتی در بین کودکان دست یافته است؟ 

زمانی که کودکان مستقل‌تر می‌شوند یا وارد دوران نوجوانی می‌شوند کاملا طبیعی است برخی والدین احساس نگرانی کنند چون آنها مانند سابق زمان بیشتری با هم نمی‌گذرانند. از همین جا اهمیت دانستن نحوه برخورد با فرزندان‌مان و شروع گفتگوهایی صادقانه به همراه عشق، احترام و درک متقابل پررنگ‌تر می‌شود. گاهی می‌توان با مطرح کردن چند پرسش زمینه را برای ارتباط کلامی بیشتر و در نتیجه آن شروع ارتباطی عمیق‌تر و مفیدتر را مهیا کرد. 

خواب خوب به اندازه تغذیه سالم در رشد کودکان اهمیت دارد. دیر خوابیدن برای کودکان مضر است چون تاثیر منفی در رشد عمومی بدنشان دارد. بنابراین مهم است که آنها در کنار تغذیه خوب، خواب خوب نیز داشته باشند. متاسفانه سبک زندگی مدرن تاثیر زیادی روی خواب کودکان ما گذاشته است. 

داشتن سلامت روانی مطلوب در دوران کودکی به معنای رسیدن به نقاط عطف در زمینه رشد و تکامل عاطفی، یادگیری مهارت‌های اجتماعی سالم و همچنین آموختن شیوه‌های صحیح برای کنار آمدن با مشکلات است. کودکانی که از نظر روانی سالم هستند، هم از نظر کیفی زندگی بهتری دارند و هم می‌توانند در خانه، مدرسه و اجتماعات مختلف عملکرد بهتری داشته باشند. 

چه کسانی که سال‌ها برای پدر شدن انتظار کشیده‌اند و چه کسانی که پدر شدن برایشان مثل شوک ناگهانی است، همگی درنهایت می‌دانند که پدر شدن یکی از اتفاقات سرنوشت‌ساز و تعیین‌کننده در زندگی خواهد بود. تجربه احساسات متناقض نسبت به این اتفاق (از شادی تا ترس) ‌واقعا عجیب نیست، حتی برای کسانی که همیشه آرزوی پدر شدن داشته‌اند. با این‌حال، همه مردانی که می‌خواهند پدر شوند، ابتدا باید برای پذیرفتن این نقش جدید در زندگی‌شان آماده شوند. 

پیاده‌روی فواید زیادی برای کودکان دارد. به همین دلیل پیاده‌روی یکی از مهمترین فعالیت‌های بدنی توصیه شده در سرتاسر جهان است. علاوه‌براین، متخصصان حوزه سلامت پیاده‌روی را نقطه شروع مقابله با بی‌تحرکی می‌دانند که یکی از عوامل اصلی بیماری‌های شایع عصر حاضر محسوب می‌شود. با وجود این واقعیت که کودکان جنب‌وجوش فراوان دارند و دائم در حال حرکت هستند اما متاسفانه هنجارهای جهانی تغییر کرده‌اند. در واقع کودکان امروزی کم‌تحرک شده‌اند و جنب‌وجوش کودکان گذشته را ندارند. 

با وجود اینکه انتخاب تعداد فرزندان تصمیمی شخصی و مربوط به زوج‌ها است اما به عقیده متخصصان کودکانی که تک فرزند هستند در مقایسه با کودکانی که خواهر و برادر دارند با مشکلات بیشتری روبه‌رو می‌شوند. 

گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و سایر وسایلی که به اینترنت متصل می‌شوند، جایگاه ویژه‌ای در زندگی روزمره ما پیدا کرده‌اند به‌طوری ‌که ما واقعاً نمی‌توانیم از آن‌ها صرفنظر کنیم. امروزه حتی بچه‌های کوچک نیز از طرفداران پَر و پا قرص گوشی‌های هوشمند هستند. با این حال، به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود که بچه‌ها و به‌ویژه خردسالان در معرض بیش از حد گوشی‌ها و تبلت‌ها قرار بگیرند. متخصصان روانشناسی کودک،‌ همواره اعتیاد بچه‌ها به این وسایل الکترونیکی را هشدار می‌دهند و از والدین عاجزانه تقاضا می‌کنند که نسبت به این قضیه حساسیت ویژه‌ای داشته باشند.

آیا فرزندان شما در زندگی با انتخاب‌ها و گزینه‌های بسیاری روبه‌رو هستند؟ آیا این وضعیت منجر به سرگردانی و اضطراب در آن‌ها شده‌است؟ اگر در مقام والدین هستید و در چنین وضعیتی قرارگرفته‌اید، لازم است تا با آموزش‌هایی در این خصوص آشنا شوید. 

وقتی اخبار حمله به اوکراین به گوشم رسید، قلبم فرو ریخت. شنیدن در مورد خانواده‌هایی که از هم پاشیده شده بودند و پدر و مادر به جنگ رفتند، قلبم را شکست. نگران تلفات جانی و بچه‌های وحشت زده پنهان شده در پناهگاه‌های موقت بودم.