در فصل پاییز برخی بیماریهای پوستی تشدید میشود زیرا فصل پاییز با کاهش تدریجی دمای هوا و خشکتر شدن آن همراه است. خشکی هوا روی پوست تاثیر میگذارد و در کسانی که زمینه خشکی پوست و اگزما دارند میتواند سبب درماتیت شود. در عین حال به دلیل بازگشایی مدارس و مهدها و تماس پوستی نزدیک کودکان با هم احتمال بروز برخی بیماریهای پوستی بیشتر میشود. با دکتر محمدکریم رحیمی، متخصص پوست و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلام، درباره این بیماریها گفتوگو کردهایم.
: در پاییز معمولا کدام مشکلات و بیماریهای پوستی تشدید میشود؟
از جمله این بیماریها میتوان به شپش سر یا برخی بیماریهای ویروسی با تظاهرات پوستی اشاره کرد. این نوع بیماریها مخصوصا با سردتر شدن هوا و بهویژه در زمستان شیوع بالاتری پیدا میکنند که از آن جمله میتوان به روزئولا و آدناویروس اشاره کرد. در بیماری روزئولا نوزاد یا کودک مبتلا یکی- دو روز تب دارد و بعد لکهای قرمزی شبیه سرخک یا سرخجه روی پوست ظاهر میشود که درمان خاصی نیاز ندارد و خود به خود درمان خواهد شد. در بیماری آدنا ویروسها هم لکهای مشابه ولی کوچکتری روی پوست ایجاد میشود. در فصل پاییز و زمستان فارنژیت استرپتوکوکی هم شیوع مییابد که با ضایعات برجسته پوستی و زبری حس میشود و بیشتر در تنه دیده میشود.
: آقای دکتر! آیا غیر از شپش سر بیماری دیگری در موها شایع است؟
بیماریهای قارچی سر هم به دلیل نزدیکی کودکان به یکدیگر ممکن است دیده شود.
: در این مواقع چه باید کرد؟ آیا راهی برای پیشگیری وجود دارد؟
در مورد بیماریهایی که با خشکی در ارتباط است، مثل اگزما و درماتیت توصیه میشود خشکی هوا را با گذاشتن بخور جبران کنید. شاید در پاییز به علت اینکه هوا هنوز خیلی سرد نیست، استفاده از بخور گرم خوشایند نباشد، ولی میتوان از بخور سرد استفاده کرد. همچنین توصیه میشود افرادی که پوست خشکی دارند خیلی استحمام نکنند و از صابونهای حاوی گلیسیرین یا کرم کمک بگیرند یا اگر توان مالی بالاتری دارند، به جای صابونها از پنها استفاده کنند تا چربی کمتری از روی پوست برداشته شود. چرب کردن پوست با کرمهای حاوی اوسرین هم میتواند از خشکی پوست پیشگیری کند. در موارد شدید استفاده از کرمهای کورتوندار یا کرمهای حاوی اوره 5 تا 10 درصد که رطوبت پوست را حفظ میکند، توصیه میشود.
: در پاییز به دلیل همین خشکی هوا ترک سر انگشتان و لب هم شایع میشود. اینطور نیست؟
بله، به هر حال این قسمتها نیز جزیی از پوست هستند و درمان آنها همان درمان خشکی پوست است. در عین حال پوشیدن دستکش برای حفاظت بیشتر از دستها و استفاده از لیپاستیکها، وازلین و اوسرین برای لبها ضروری است.
: در مورد پوست اطراف چشم چطور؟ سرما آسیب بیشتری به این ناحیه نمیرساند و سبب مشکل نمیشود؟
اتفاقا به نکته خوبی اشاره کردید. در این فصل کسانی که به سرما، گرد و غبار و بدلیجات حساسیت دارند، ممکن است در ناحیه پلک دچار واکنشهای شدیدتری شوند. در این شرایط پوست کراتینی، خشک، ضخیم، خارشدار و پوستهپوسته میشود. در این مواقع استفاده از مرطوبکنندهها و در موارد ضروری استفاده از کرمهای چشمی حاوی کورتون مثل بتامتازون کمککننده است. ممکن است داروهای سیستمیک یعنی آنتیهیستامین و کورتون خوراکی هم تجویز شود. کرمهای دور چشم را هم میتوان به صورت روزانه در پاییز و زمستان استفاده کرد. این نوع کرمها هم مثل مرطوبکنندهها خاصیت نرمکنندگی و آبرسانی دارند، با این تفاوت که حاوی الکترولیت و ویتامینهایی هستند که به بهبود خونرسانی به پلک و کاهش کبودی و پیشگیری از چروک دور چشم کمک میکند. تنها نکتهای که در مورد این کرمها باید به آن اشاره کرد، ترکیبات فعال آنهاست که بالای 30 سال و زیر 30 سال دستهبندی شده است.
: آیا جوشها هم در پاییز تشدید میشوند؟
نه، جوشها یا عصبی هستند یا فرد به برخی مواد غذایی مثل کاکائو، دارچین، زنجبیل و... حساسیت دارد و با مصرف آنها جوش میزند. گاهی نیز چربی پوست دلیل آکنه است. به هر حال جوش زدن ارتباطی به پاییز و خشکی پوست ندارد. آنچه به نام آکنه فصلی میشناسید، در واقع واکنش بدن نسبت به تغییر درجه هواست. در پاییز به دلیل کاهش درجه هوا و خشکی ممکن است پوست هر شخصی بنا به فیزیولوژیای که دارد، واکنش خاصی نشان دهد.
: شوره سر چطور؟
این بیماری هم ارتباطی به پاییز ندارد و استرس عصبی باعث تحریک غدد چربی فولیکول مو و شوره سر میشود. گاهی همزمان با افزایش چربی، رشد برخی قارچهای بیآزار در سر زیاد میشود. در اثر تشدید رشد این قارچها ممکن است بیماریزا شوند و شرایط عفونت قارچی را در سر مهیا کنند.
: در پاییز آبریزش بینی بهخصوص در مبتلایان به آلرژی، امری طبیعی است. به دنبال آبریزش پوست اطراف بینی تحریک و پوستهپوسته میشود. برای پیشگیری یا درمان چه پیشنهادی دارید؟
تنها راه پیشگیری استفاده از پمادهای چربکننده است. کنار آن باید از دستمال نرم برای پاک کردن ترشحات بینی استفاده کرد. دستمالهای مرطوب الکلی اصلا توصیه نمیشود چون باعث تحریک بیشتر پوست و خشکی آن خواهد شد، اما مرطوبکنندههای حاوی مواد ضدعفونیکننده خوب است، گرچه میتواند خشکی پوست را تشدید کند. در این شرایط اگر هم از پماد چربکننده و هم این نوع مرطوبکنندهها استفاده کنید، پوست دچار تحریک و خشکی نخواهد شد.
سمیه مقصودعلی