«ما در مجموع 4 نوع مزاج داریم؛ گرم و تر، گرم و خشک، سرد و تر و در نهایت سرد و خشک. افرادی که دارای مزاج تر هستند، معمولا کسانیاند که از چاقی یا اضافهوزن رنج میبرند. افرادی که مزاجشان به سمت سردی و تری تمایل دارد، افرادی با چربی بیشتر و افرادی که مزاجشان به سمت گرمی و تری تمایل دارد، افرادی با توده عضلانی بیشتر هستند. به عبارت سادهتر، سرد و ترهای چاق دارای چربی بیشتر و گرم و ترهای چاق دارای عضلههای بیشتری هستند. به این ترتیب، میتوان اینطور گروهبندی کرد که خانمهای چاق معمولا در گروه افرادی با مزاج سرد و تر قرار میگیرند و آقایان چاق در گروه افرادی با مزاج گرم و تر». اینها بخشی از گفتههای دکتر محمد فصیحیدستجردی، متخصص عفونی و محقق طب سنتی درباره تاثیر مزاج افراد بر چاقی یا لاغری آنها بود. در ادامه در گفتوگو با ایشان، بیشتر به تاثیر مزاجها بر بهبود روند لاغری یا چاقی افراد میپردازیم.
: اگر افراد چاق، دارای مزاج تر هستند، یعنی لاغرها مزاج خشکی دارند؟
بله، افراد لاغر جزو کسانی هستند که مزاج خشکی دارند؛ یا سرد و خشک یا گرم و خشک. بهطور کلی هم، بچهها دارای مزاج گرمتری هستند. از اینرو، بچههای لاغر مزاج گرم و خشکی دارند. هرچند در بعضی از موارد محدود، بچههای لاغر میتوانند مزاج سرد و خشک هم داشته باشند.
: با این حساب باید قبل از رژیمهای لاغری، مزاج افراد را در نظر گرفت.
بله، زمانی که فردی تصمیم به کاهش وزن میگیرد، ما باید ببینیم مزاج او به چه صورت است، تا بتوانیم با اصلاح مزاج، قدم موثرتری در کم کردن وزن فرد برداریم. افراد دارای مزاج گرم و تر، باید ابتدای راه کاهش وزن، مصرف خوراکیهایی با مزاج سرد و خشک را افزایش دهند تا مزاج آنها به مرور زمان معتدل شود. از طرف دیگر، افرادی که مزاج سرد و تری دارند باید مصرف خوراکیهای دارای مزاج گرم و خشک را در برنامه غذایی خود افزایش دهند. به همین دلیل است که ما نمیتوانیم برای تمام افرادی که قصد کاهش وزن دارند، نسخه یکسانی بپیچیم و توقع داشته باشیم این افراد نتایج یکسانی از این نسخه واحد بگیرند.
: یعنی این افراد باید برای لاغری، تغییر مزاج بدهند؟
به هیچ عنوان. حواستان باشد وقتی از تغییر مزاج صحبت میکنیم، منظورمان افتادن از آن طرف بام نیست؛ یعنی ما به افراد دارای مزاج سرد و تر، استفاده از خوراکیهای دارای مزاج گرم و خشک را تا حدی توصیه میکنیم که مزاج آنها به سمت اعتدال برود، نه اینکه از سرد و تر به گرم و خشک تبدیل شود.
: اگر فردی بدون رعایت این موارد، رژیم بگیرد، چه مشکلاتی پیشرو خواهد داشت؟
در بعضی از موارد، پیچیدن نسخه واحد برای تمام افراد مبتلا به اضافهوزن بدون در نظر گرفتن مزاج آنها میتواند بدون نتیجه باشد یا روند کاهش وزن فرد را به قدری کاهش دهد که او از ادامه رژیمدرمانی برای کم کردن وزنش منصرف شود. بهعنوان مثال، افرادی با مزاج سرد و تر که دارای اضافهوزن نیز هستند، خودشان بهطور ذاتی مزاج سردی دارند. حالا اگر ما برای این افراد، مصرف سرکه سیب، کاهو یا سایر سبزیها و صیفیهایی با مزاج سرد و تر را توصیه کنیم، نهتنها نتیجه مطلوبی از روند کاهش وزن خود نمیگیرند، بلکه ممکن است با ضعف، ریزش مو، تپش قلب یا پا درد هم مواجه شوند. با اینحساب، کاهش وزن بسیار ناچیز این افراد همراه با مشکلاتی خواهد بود که آنها را از ادامه درمان بازخواهدداشت. این افراد باید بهجای روآوردن به مواد غذایی دارای مزاج سرد و تر یا سرد و خشک، مواد غذایی دارای مزاج گرم و خشک مانند زیره و فلفل را به برنامه غذایی خود بیفزایند. این مواد غذایی، علاوه بر افزایش سوختوساز بدن این افراد، باعث کاهش تری مزاج آنها و پیشرفت مزاج به سمت اعتدال میشوند.
: پس اگر کاهش رطوبت بدن، میتواند منجر به کاهش وزن شود، افزایش رطوبت بدن هم افزایش وزن را در پی خواهد داشت؟
دقیقا! بهطور کلی، اگر ما تصمیم داشته باشیم وزن فردی را پایین بیاوریم، باید سعی کنیم رطوبت بدن او را کم کنیم و مواد غذایی با طبیعت خشک را بیشتر در رژیم غذایی او جای دهیم. این درحالی است که اگر ما بخواهیم توصیهای به افراد لاغر که قصد چاق شدن دارند، داشته باشیم، باید به آنها بگوییم سعی کنند رطوبت بدنشان را بالا ببرند. این افراد باید غذاهایی با مزاج خشک مانند خوراکیهای ترش و تند را کمتر مصرف کنند. افراد دارای مزاج سرد و خشک، باید بیشتر به خوراکیهای دارای مزاج گرم و تر تمایل پیدا کنند و افراد دارای مزاج گرم و خشک، باید بیشتر به خوراکیهای دارای مزاج سرد و تر روی بیاورند.
4 مزاج، 4 نکته
قبل از ورود به بحث مزاجها کافی است همین نکته کلی را بدانید که بیشتر خشکمزاجها لاغرند و بیشتر مزاجهای تر، چاق هستند.
• مزاج سرد و تر: پوست روشن، موهای بورتر، چربی بدن بیشتر، گوارش تنبل، یبوست، نفخ، استخواندرد، ضعف و بیحالی، آرام، تشنگی کم، مرطوب بودن دهان، تمایل به مصرف شیرینی و ادویه، عدم تمایل به خوردن ترشیها، علاقه به فصل تابستان، صبور.
• مزاج گرم و تر: درشتاندام، موهای پرپشت، نبض پر و قوی، عدم تحمل گرما یا سرمای شدید، علاقه به شیرینی و ترشی، علاقه به انواع غذاها، شجاع و جسور، عضلههای بیشتر، فعال، خواب خوب، غذای خوب، پراشتها، ناموفق در لاغر کردن، خستگی زودهنگام از برنامههای رژیمدرمانی، شاخه به شاخه شدن، شروع کارها با انرژی زیاد و نیمهکاره رها کردن آنها، عصبانیت کم، اما شدید، توانایی فعالیت ممتد یا خواب ممتد، علاقهمند به شعر و موسیقی.
• مزاج گرم و خشک: لاغر، گرمایی، عدم تحمل فصل تابستان، ریزش موی جلوی سر، دارای بینی نسبتا بزرگ، موهای سینه بیشتر در آقایان، عطش زیاد، دهان خشک، تمایل شدید به فصل زمستان، تمایل به خوردن خیار و کاهو، عصبانیت زودهنگام و فروکش کردن سریع آن، عضلههای ظریف، اما قوی در آقایان، استخوانهای محکم و قوی، با مشکلات گوارشی محدود.
• مزاج سرد و خشک: بینی خشک، تمایل به مصرف شیرینیها و گرمیها، تمایل به هوای گرم، محاسبهگر، موهای سینه کم در آقایان، استخوانهای ظریف در خانمها، لک شدن پوست صورت و بدن، ایجاد لکههای سیاه پشت دستها (سودا)، زودرنج، کینهتوز، مصمم در اتمام کارها و وظایف، افراد منظم و موفق، نکتهسنج و دقیق، عضلههای ظریف در خانمها، دارای مشکلات گوارشی مانند یبوست و نفخ، رگهای واریسی مشهود.
ندا احمدلو
آشنایی با مزاج خوراکیها
• گرم و تر: شیر محلی تازه، کره، ماست چکیده، انواع ترب، سیبزمینی ترشی، شلغم، هویج، خاکشیر، انواع توت بهجز توتفرنگی، خربزه، خیار چنبر، طالبی، گرمک، تربچه، شبدر، یونجه، گلابی، گیلاس، سیب، انگور، خرما، گوساله، گوسفند، پاچه، جگر سفید، جگر سیاه، زبان، مغز، میگو، بادامزمینی، تخم طالبی، کنجد و روغن کنجد و شیره انگور
• گرم و خشک: پنیر کهنه، پیاز، چغندر، سیر، کلمقمری، موسیر، تخم ریحان، بادمجان، فلفل سبز، برگ چغندر، پونه، پیازچه، ترخون، تره، جعفری، رازیانه، ریحان، شاهتره، شنبلیله، کرفس، کنگر، گزنه، مارچوبه، نعناع، جو دوسر، لپه، نخود، بلدرچین، بوقلمون، گاو، دل، دارچین، خردل، چای سبز و سیاه، بادرنجبویه، آویشن، اسطوخودوس، زردچوبه، رزماری، زعفران، زنجبیل، میخک، هل، وانیل، نمک، سیاهدانه، زیره، کاکائو، تخمه آفتابگردان، پسته، بادام هندی، فندق، گردو، شاهدانه، روغن زیتون، عسل، شیره خرما و شکر
• سرد و تر: پنیر تازه، خامه، دوغ، سرشیر، شیر پاستوریزه، ماست، سیبزمینی، توتفرنگی، خیار بوتهای، انواع کدو، گوجهفرنگی، هندوانه، اسفناج، بامیه، خرفه، قارچ خوراکی، کاسنی، کاهو، لوبیا سبز، باقلای تازه، نخود سبز، آلو و آلوچه، پرتقال، زردآلو، شفتالو، شلیل، کیوی، لیموشیرین، نارنگی، هلو، انواع ماهی و گلاب
• سرد و خشک: قرهقروت، کشک، ریواس، گشنیز، برنج، جو، ذرت، عدس، ماش، آلبالو، ازگیل، انار ترش، تمبر هندی، لیموعمانی، زالزالک، زرشک، زغالاخته، سنجد، غوره، گریپفروت، سیرابی، قلوه، سماق، قهوه، نشاسته و سرکه
دکتر غلامرضا کردافشاری
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
20 توصیه تغذیهای به مسافران فصل گرم
با هر وعده غذا یک لیموی تازه بخورید
درست است که یکی از لذتهای سفر، غذا خوردن است، اما همه ما میتوانیم در تمام طول سال، هرآنچه که دوست داریم را در شهر یا خانه خودمان مصرف کنیم، بنابراین اگر به شهر یا کشوری میروید که علاقه چندانی به غذاهای آنها ندارید، اصراری به غذا خوردن به هر قیمتی نداشته باشید. حالا اگر مجبور بودید غذاهای محلی بخورید یا اصلا علاقه به تجربه مصرف خوراکیهای جدید در سفر داشتید، حداقل این 20 نکته ساده را که در ادامه به آنها اشاره میکنیم، رعایت کنید.
1. اگر در شهر یا کشوری که برای اولین بار به آنجا سفر کردهاید تصمیم به خوردن غذاهای محلی آن منطقه گرفتید، سعی کنید سادهترین غذا که ترکیبات واضحی دارد، انتخاب کنید. غذاهای دارای ترکیبات مخلوط مانند گوشتها و سبزیهای چرخشده که نمیتوانید مواد اولیه آنها را تشخیص بدهید، اصلا گزینه مناسبی نخواهند بود.
2. اگر جزو افرادی هستید که حساسیت غذایی را در طول زندگیتان تجربه کردهاید، سعی کنید از خوردن سبزیهای محلی یا غذاهای حاوی سبزیهای محلی در شهرها و کشورهای دیگر خودداری کنید. به جای آن، از مسوول رستوران بخواهید فقط سبزیهای آشنا و مشخصی که قبلا خوردهاید را در غذای شما بریزد.
3. در شهرها یا کشورهای دیگر، میوهها یا خوراکیهای جدید را یک به یک امتحان کنید تا اگر به میوه یا خوراکی خاصی حساسیت داشتید، متوجه این حساسیت بشوید و دیگر آن خوراکی حساسیتزا را میل نکنید.
4. قبل از سفارش غذا در سفر، حتما از مسوول رستوران درباره مواد تشکیلدهنده غذایی که قرار است مصرف کنید، بپرسید. شاید نوع گوشت، سس، سبزیجات یا چاشنیهایی که قرار است در غذای شما باشند، باب میلتان نباشند و آشپز آن رستوران بتواند تغییراتی مطابق سلیقه غذاییتان در بشقابتان ایجاد کند.
5. یکی از ایمنترین خوراکیها در سفر، انواع نانهای محلی هر منطقه است که هم میتوانند با کمترین هزینه شما را سیر کنند و هم گزینه غذایی جذاب و متفاوتی پیش روی شما بگذارند.
6. سعی کنید لذت سفر را با خوردن یک غذای غیرمنطبق با سلیقه غذاییتان خراب نکنید و به خوردن خوراکیهای سالمتر، اما سادهتر اکتفا کنید. این خوراکیهای سالم و ساده میتوانند شامل انواع لبنیات پاستوریزه، تخممرغ و نانهای محلی باشند.
7. اگر امکان آشپزی در سفر دارید، سادهترین گوشتها (یعنی گوشتهایی که طعمدار نشدهاند تا بتوان سلامتشان را از ظاهر و بوی آنها تشخیص داد) را انتخاب و آنها را بهصورت کبابی یا کاملا پخته مصرف کنید. در این صورت میتوانید سسها و چاشنیهای موردعلاقه خودتان را هم به گوشت و مرغ اضافه کنید.
8. به شدت از مصرف فراوردههای گوشتی مانند سوسیس و کالباس در سفرهای داخلی و خارجی خودداری کنید زیرا احتمال مسمومیت با این مواد غذایی، مخصوصا در سفر بسیار بالاست.
9. یکی از راههای افزایش سلامت در سفر، ارتقای قدرت سیستم دفاعی بدن است، بنابراین، تا میتوانید در سفر مصرف آبمیوههای تازه و طبیعی، مخصوصا آب انواع مرکبات که حجم بالایی از ویتامین C را در خود جای دادهاند در برنامه غذاییتان داشته باشید. اگر برایتان مقدور بود، با تمام وعدههای غذایی خود یک عدد لیموی تازه هم میل کنید.
10. اگر خواستید خوراکی یا میوه جدیدی را در سفر امتحان کنید، کمترین حجم از آن میوه یا غذا را سفارش بدهید تا اگر ذائقهتان با آن هماهنگ نبود، یا سفارش خود را عوض کنید یا از آشپز و فروشنده بخواهید تغییراتی در سفارش شما ایجاد کند.
11. خوردن گوشتهای نیمپز در سفر، به 2 دلیل به شدت ممنوع است؛ دلیل اول اینکه ممکن است منتقلکننده آلودگی و عامل مسمومیت باشند. دلیل دوم هم اینکه حتی در صورت سالم بودن، ممکن است سازگاری کافی با سیستم گوارشیتان نداشته باشند و مشکلاتی مانند نفخ شدید، ریفلاکس، اسهال یا یبوست ایجاد کنند.
12. هرگز در شهرها و کشورهای دیگر، آب غیربستهبندی ننوشید. حتی اگر به سلامت آبهای بستهبندی هم اعتماد ندارید، میتوانید آنها را قبل از مصرف حدود 5 دقیقه بجوشانید.
13. سبزیجات کبابی یا تنوری که با کمی روغن زیتون یا کنجد طعمدار شدهاند هم میتوانند گزینه بسیار خوبی در سفر باشند.
14. مصرف تخممرغ نیمپز یا عسلی هم در سفر به هیچ عنوان توصیه نمیشود. از مسوولان رستورانهای محلی بخواهید غذاهایی که حاوی تخممرغ هستند را با تخممرغ کاملا سفت برای شما سرو کنند.
15. ماهی، میگو و غذاهای دریایی، غذاهای جذابی هستند، اما حواستان باشد اگر قرار است در سفر، ماهی یا میگوی خاص و جدیدی را امتحان کنید، حتما ابتدا کمتر از 20 گرم از آن را مصرف کنید تا مطمئن شوید حساسیت غذایی به آن نوع خاص از ماهی یا میگو ندارید، سپس بشقاب کاملی سفارش بدهید.
16. در سفر، یخ مصرف نکنید. نوشیدنیهای خنک سفارش بدهید که نیازی به افزودن یخ ندارند زیرا سلامت و بهداشت آبی که از آن یخ تهیهشده، به هیچ عنوان معلوم نیست.
17. سعی کنید وعدههای غذایی را در رستورانهای تمیز و بهداشتی میل کنید و دور بوفهها و غذاهای خیابانی که امکان آلوده شدن مواد اولیه موجود در غذاهایشان بسیار زیاد است، خط بکشید.
18. غذاهای کمی تندتر در سفر سفارش بدهید. غذاهای تند و فلفلی، احتمال مسمومیت را کم میکنند.
19. در سفر از خریدن و خوردن خوراکیها و آشامیدنیهایی که در آفتاب نگهداری میشوند، خودداری کنید. معمولا بازارچههای محلی، خوراکیهای خود را خارج یخچال و در معرض نور آفتاب قرار میدهند و به فروش میرسانند که این کار، احتمال فساد ماده غذایی را افزایش میدهد.
20. از مصرف امعا و احشای انواع حیوانات (حتی ماهی) در سفر نیز خودداری کنید. یادتان باشد ارگانهای داخلی چهارپایان، ماکیان و ماهیها، به شدت میتوانند منتقلکننده آلودگی باشند.
منبع: huffingtonpost
ترجمه: فاطمه افروغ
آیا سرکه، سالاد را ضدعفونی میکند؟
یکی از باورهای عامه و رایج میان بیشتر افراد این است که اگر در سفر یا رستوران مقداری سرکه روی سالاد خود بریزند، دیگر نباید نگران آلودگیهای احتمالی موجود در سالاد باشند و میتوانند بدون دغدغه و نگرانی بابت مسمومیت، سالاد سبزیجات خود را مصرف کنند.
واقعیت این است که اسیدی کردن pH خوراکیهای مصرفی میتواند به از بین رفتن میکروبهای موجود در ماده غذایی کمک کند و اگر pH به زیر 6/4 برسد، میکروبها تاحد قابلتوجهی از بین میروند. این در حالی است که همین سرکه هم با ایجاد محیطی اسیدی، نهتنها نمیتواند صددرصد میکروبها را از بین ببرد، بلکه به هیچ عنوان قادر به از بین بردن تخم یا کیسههای انگل هم نخواهد بود.
به عبارت سادهتر، اگر کاهو یا سایر سبزیجات به خوبی شسته نشده باشند و حاوی تخم انگل باشند، افزودن سرکه هم کمکی به ایمن شدن آنها نمیکند و باز هم احتمال مسمومیت و بیماریهای گوارشی برای مصرفکننده وجود دارد. با این حساب، اگر در سفر یا رستوران، نسبت به حفظ سلامت و بهداشت سالادی که قرار است مصرف کنید، اطمینان ندارید، نمیتوانید از سرکه هم انتظار معجزه داشته باشید و ترجیحا باید دور مصرف سالاد را خط بکشید.
دکتر آراسب دباغمقدم
متخصص بهداشت
مواد غذایی