انسانها دارای دو سن تقویمی و فیزیولوژیک هستند اما سن فیزیولوژیک الزاما با سن تقویمی منطبق نیست و مطالعات و علم ثابت کرده با داشتن زندگی سالم میتواند روند فیزیولوژی سن را به تاخیر انداخت؛ یعنی با داشتن زندگی سالم میتوان کاری کرد تا مشکلات همه نقاط بدن از جمله گوش، حلق و بینی که در دوران سالمندی آشکار میشوند، دیرتر ظاهر شوند. تاثیرات خوشخیم روند کهولت سن روی گوش، حلق و بینی از این قرار است:
گوش
از همان لاله گوش شروع میشود. در این قسمت از گوش شاهد خشکی، اگزما، حساسیتها و تغییر در غدد سباسه هستیم. در سالمندان به مرور شاهد اندکی گشادی کانال گوش هم خواهیم بود که باعث مستعدتر شدن بروز بیماریهای حساسیتزا در این منطقه از گوش میشود. جرم گوش، یکی دیگر از مشکلاتی است که ممکن است باعث کاهش شنوایی آزاردهندهای برای سالمندان شود. بسیاری از سالمندان دچار کمشنوایی هستند و جرم گوش کاهش شنوایی را بیشتر و آزاردهندهتر خواهد کرد. در گوش میانی تغییرات چندانی نداریم ولی در قسمت داخلی گوش روند پیرگوشی بهطور شایعتری اتفاق میافتد. 10 تا 15 درصد از افرادی که بیش از 60 سال و حدود یکسوم افرادی که بیش از 70 سال دارند، دچار مشکلات شنوایی شدید هستند و برای بهبود وضع شنوایی خود به وسایل کمکی مانند سمعک نیاز دارند. سفتی استخوانچهها روی پرده گوش که آن نیز در سالمندی اتفاق میافتد، باعث تشدید مشکلات شنوایی میشود. علاوه بر این، از آنجا که گوش داخلی کارکرد تعادلی هم دارد و سالمندان بهدلیل مشکلات مفصلی و ضعف عضلانی و ... نمیتوانند به خوبی تعادل خود را حفظ کنند، با ضعف تعادلی از سوی گوش دچار مشکلات بیشتری هنگام راه رفتن و نشست و برخاست خواهند شد.
بینی
ترشحات مخاطی بینی و سینوسها در سالمندی کاهش مییابد بنابراین خشکی مخاط بینی در سالمندان شایع است. این افراد همیشه احساس گرفتگی و خشکی بینی دارند و خشکی زیاد احتمال ابتلای سالمند به عفونتها و سینوزیت را بالا میبرد. مشکل دیگری که در سالمندان دیده میشود، در اصطلاح صاف کردن سینه نامیده میشود که مشکلی ثانویه و مربوط به مخاطهاست. این افراد سینوزیت ندارند ولی همیشه حس میکنند ترشحات زیادی در گلوی آنها وجود دارد و با سرفه کردن سعی میکنند سینه خود را صاف کنند. این عارضه در اثر خشکی و کاهش رطوبت در مخاط بینی سالمند اتفاق میافتد و با استفاده از پمادها، شستشوی داخل بینی و داروهای خاص که برای بینی استفاده میشود، میتوان مشکل را تا حدود زیادی حل کرد. بعضی از سالممندان از کاهش بویایی شکایت میکنند. این روند طبیعی است و متعاقب آن کاهش حس چشایی هم اتفاق میافتد ولی باید به این نکته نیز توجه داشت که کاهش حس بویایی گاهی میتواند نشانه شروع آلزایمر باشد.
دهان و حلق
در دهان و حلق نیز خشکی مخاط دیده میشود. خشکی دهان و حلق اگر برطرف نشود، باعث از بین رفتن دندانها و اشکال در صحبت کردن خواهد شد. تغییرات در حنجره نیز از تارهای صوتی شروع میشود. تغییر تارهای صوتی ناشی از خشکی، سفتی در عضلات حنجره، تغییر در حرکت تارهای صوتی و از بین رفتن نسخ یا خمیدگی در تارهای صوتی است. این تغییرات باعث زنانهتر شدن صدای آقایان و مردانهتر شدن صدای خانمها میشود.
ظاهر صورت
تغییرات ظاهری در صورت و سروگردن نیز مشاهده میشود. فرورفتگی در ناحیه گیجگاهی، فرورفتگی زیرچشم، اضافه شدن نسج پوستی روی پلک فوقانی و تحتانی، شل شدن پلک تحتانی، ایجاد اشک ریزش، افتادگی و افزایش نسج بافت نوک بینی، افتادگی و برجستگی گونهها، ایجاد غبغب در زیر گردن یا ایجاد باند و نوار در گردن جزو تغییرات زیبایی هستند که با اعمال جراحی قابلبرطرف شدن است. بعضی از این تغییرات ظاهری ممکن است باعث اختلال عملکرد عضو شود.
دکتر بابک ساعدی
متخصص گوش حلق بینی و فلوشیپ جراحی بینی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران