لیکن پلان بیماری پوستی خودایمنی است. در این بیماری سیستم ایمنی نسبت به پوست واکنش نشان میدهد و ضایعاتی در پوست و مخاط دهان ایجاد میشود. هر چقدر ضایعات شدیدتر و گستردهتر باشند، امکان بروز آسیبهای روانشناختی بیشتر خواهد شد. تحقیقات نشان میدهد عوامل ایجادکننده این بیماری فقط مربوط به پوست نیست و عوامل روانشناختی در بروز و تشدید ضایعات موثرند.
آمار نشان میدهد حدود نیمی از مبتلایان به لیکن پلان دهانی نسبت به افراد معمولی جامعه بیشتر از علائم اضطرابی رنج میبرند. اضطراب ممکن است در اثر ابتلای فرد به بیماری لیکن پلان و ضایعات پوستی متعدد روی بدن باشد یا اینکه فرد بهطور ذاتی نسبت به مسائل روزمره از خود اضطراب نشان دهد. نکته مهم دیگر تاثیر استرس در تشدید ضایعات یا آشکار شدن ضایعات جدید است. مشاهده شده بحرانهای روانی و اتفاقات پرتنش با ظهور ضایعات جدید مرتبط هستند.
پس باید کاری کرد که بیمار بتواند اضطراب و تنشهای خود را تحت کنترل درآورد. راهکارهای مختلفی وجود دارد که بیمار میتواند در شرایط بحرانی اضطراب خود را کنترل کند. روشهای مدیریت استرس در این موارد بسیار خوب عمل میکند. 4 روش کلی برای مدیریت استرس وجود دارد:
• آرامسازی: در این روش به فرد آموزش داده میشود با تمرینات عضلانی و تنفسی اضطراب خود را کاهش دهد.
• روش حل مساله: همه افراد حتی اگر بیماری خاصی هم نداشته باشند، روش حل مساله برایشان سودمندخواهد بود. در این روش افراد میآموزند در بحرانها بیش از یک راهحل را مدنظر قرار دهند و راهحلهایی که مفیدترند و خطر و عوارض کمتری دارند، برگزینند.
• مدیریت خشم: یکی از دلایل اصلی ناآرامی و اضطراب، خشم و عوارض ناشی از آن است. مدیریت خشم نیز قابلیادگیری است و فرد میتواند بهموقع هیجانات خود را کنترل کند.
• مدیریت زمان: افراد به وسیله مدیریت زمان میتوانند اولویتها و فوریتهای کاری خود را به صورت فهرست درآورند و کارهایی که فوریتر و مهمتر هستند را در ارجحیت قرار دهند تا دچار استرس ناشی از ازدحام کاری نشوند.
طبیعی است که بیماری باعث بدخلقی، بیحوصلگی و استرس میشود و نقش منفی استرس در زندگی روزمره ما ثابت شده است. همه افرادی که به بیماریهای مزمن مبتلا هستند باید با این روشها آشنا باشند تا لااقل اضطراب خود را بکاهند و از این راه به بهبود بیماری زمینهای خود کمک کنند.
دکتر محمد اربابی
عضو هیئتعلمی دانشگاه علومپزشکی تهران