پرسش اول: همسرم هرگاه حلقه دستش میکند، پوست اطراف حلقه و بین انگشتانش قرمز میشود و خارش میگیرد. مشکلش چیست؟ آیا با تغییر جنس حلقه مشکل برطرف میشود؟ 022****0912
پرسش دوم: دختر 5/2سالهای دارم که از بدو تولد قسمتهایی از پوست پشت و باسنش کبود بود. پزشک اطفال گفت مهم نیست و پس از مدتی از بین میرود اما هنوز از بین نرفته و دیده میشود. چرا این لکهها به وجود میآیند؟ آیا راه درمانی دارند؟ 632****0912
دکتر حسین طباطبایی
متخصص پوست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
پاسخ اول: مشکل همسر شما حساسیت به فلز نیکل است. در بسیاری از حلقهها و زیورآلات بدلی از فلز نیکل استفاده میشود. گاهی حتی زیورآلاتی که روکش طلا دارند هم پس از مدتی که روکش طلایشان از بین میرود این علائم را نشان میدهند. تماس نیکل با پوست برخی افراد به علت ارثی و ژنتیکی باعث حساسیت میشود و علائمی مانند قرمزی، خارش و پوستهریزی ایجاد میکند. این اتفاق فقط در مورد حلقه نمیافتد. فلز نیکل با هر قسمتی از پوست در تماس باشد، این علائم ظاهر خواهد شد. مثلا برخی افراد به سگک فلزی کمربند حساس هستند و در ناحیه شکم دچار اگزمای تماسی میشوند. بهترین کار این است که همسرتان از حلقه کاملا طلا استفاده کند که در آن آلیاژ نیکل به کار نرفته باشد. طلا تنها فلزی است که اگزمای تماسی ایجاد نمیکند.
پاسخ دوم: اصطلاح عامیانه مشکل پوستی دختر شما ماهگرفتگی و اصطلاح علمی آن آنژیوم است. آنژیومها تغییرات عروقی پوست هستند که بهصورت مادرزادی ایجاد میشوند و معمولا تا 4-3 سالگی از بین میروند ولی اگر تا این سن از بین نروند باید تا 7 سالگی صبر کرد. اگر در این مدت هم آنژیومها از بین نروند، میتوان آنها را لیزر کرد. در هر حال آنژیومها از نظر سلامت مشکلی ایجاد نمیکنند. بیشترین نگرانی در مورد آنها بحث زیبایی پوست است که در مناطقی مانند صورت ممکن است زیبا نباشد.
پرسش اول: آیا خامه عسلهای موجود در بازار واقعا دارای عسل هستند؟ این خامهها ارزش غذایی بیشتری دارند یا خامههای معمولی؟ در ضمن، خامه شکلاتی کالری بیشتری دارد یا خامه معمولی؟ 523****0912
پرسش دوم: درست است که میگویند ماست چکیده، به دلیل از دست دادن آب و اینکه کلسیم در آب محلول است، کلسیم کمی در مقایسه با ماست معمولی دارد و خوردن این ماست ارزش تغذیهای به بدن نمیرساند؟ لطفا توضیح دهید. 233****0912
پرسش سوم: برخی افراد آب خارجشده از ماست چکیده را آنقدر میجوشانند تا به قرهقروت تبدیل شود. آیا جوشاندن زیاد باعث از بین رفتن موادمغذی موجود در آب ماست میشود؟ 233****0912
پرسش چهارم: آیا سس پنیری که این روزها وارد بازار مصرف شده در مقایسه با سسهای معمولی ارزش تغذیهای بیشتری دارد؟ این سس دارای چربی بیشتری است؟ از چه پنیری برای تولید آن استفاده میشود؟ 572****0919
مهندس مرتضی مشایخ: متخصص صنایع غذایی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
پاسخ اول: بر اساس استانداردهای موجود، باید در فرایند تهیه خامه عسلی حدود 15 تا 20 درصد عسل طبیعی استفاده شود. اگر خامه عسلی بر اساس معیارهای استاندارد تهیه شود و عسلی که در آن به کار میرود، عسل طبیعی و استاندارد باشد، قطعا ارزش غذایی بالاتری نسبت به خامه معمولی دارد اما خامههای شکلاتی ارزش غذایی بالاتری نسبت به خامههای معمولی ندارند و همانطور که کاملا مشخص است کالری آنها به دلیل وجود شکلات بالاتر از خامههای معمولی است.
پاسخ دوم: بله، درست است. مقداری از کلسیم و املاحی که در ماست وجود دارد طی عملیات آبگیری از ماست خارج میشوند اما در عین حال مقدار کلسیم به ازای هر گرم ماست چکیده و ماست معمولی تقریبا یکسان است زیرا غلظت ماست چکیده پس از آبگیری افزایش مییابد. به عبارت دیگر، وقتی2 کاسه ماست معمولی و چکیده را با مقدار وزنی مساوی کنار هم بگذارید، میبینید حجم ماست معمولی در مقایسه با ماست چکیده بیشتر است اما چون ماست چکیده آبگیریشده غلظت بیشتری از ماست معمولی دارد، طبیعتا مقدار کلسیمشان تقریبا مساوی است.
پاسخ سوم: حرارت دیدن مواد غذایی، املاح موجود در آنها را از بین نمیبرد اما قطعا مقدار ویتامینها کاهش پیدا میکند، پروتئینهای آن در اثر حرارت زیاد تغییر شکل میدهند و مقداری از ارزش غذاییشان کاسته میشود.
پاسخ چهارم: در فرایند تهیه سس پنیری از شیر، پنیر، آرد گندم و مقداری کره استفاده میشود در نتیجه ارزش غذایی آن بالاتر از سس معمولی است اما مقدار انرژی سس پنیری به ازای هر گرم آن، کمتر از سسهای معمولی است. سس پنیری چربی زیادی ندارد. چربی به کار رفته در این سس طبق استاندارد باید کره باشد اما ممکن است برخی کارخانهها از روغن مایع معمولی استفاده کنند. در سسهای معمولی از کره استفاده نمیشود و فقط روغن مایع معمولی در آن میریزند. نوع پنیر به کار رفته در سسهای پنیری نیز در کارخانههای مختلف تولیدکننده تفاوت دارد اما میتوان از انواع پنیرهای معمولی، چدار، گودا و... استفاده کرد.
پرسش اول: مدت 3 ماه است وقتی وارد جایی میشوم که هوا سرد است یا وقتی عصبی میشوم، انگشتان دست و پایم سفید میشوند و گزگز میکنند. بعضی وقتها هم زرد میشوند. علت این مشکل چیست و چه باید بکنم؟ 787****0936
پرسش دوم: خانمی ۵۹ ساله هستم. پوکی استخوان، ساییدگی شدید مهرههای کمر و درد مفاصل دارم و قرص کلسیمD مصرف میکنم. با مصرف این قرص بهبود پیدا نکردم و نمیتوانم راه بروم. چه مدت باید از این قرصها استفاده کنم تا مشکلم درمان شود؟ 827****0910
پرسش سوم: خانمی 27 ساله هستم و روماتیسم مفصلی دارم. روزی سهچهارم پردنیزولون و یک عدد کپسول سلکوکسیب مصرف میکنم. فرزندی یکساله دارم که شیرمادر میخورد. آیا مصرف این داروها برای فرزندم مشکلی ایجاد میکند؟ آیا این داروها باعث اضافه وزن میشوند؟ 930****0937
دکتر محمدمهدی امام: فوقتخصص روماتولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
پاسخ اول: عارضهای که به وجود آمده میتواند امری طبیعی به دنبال استرسی مانند سرما باشد. وقتی فردی تحت استرس قرار میگیرد، برخی مواد خاص در بدنش ترشح میشوند که در انقباض عروق نقش دارند و باعث تغییر رنگ گذرا در دستها میشوند. معمولا با کنترل استرس و سرما میتوان بر این مشکل غلبه کرد اما ممکن است گاهی این مشکل به درمانهای دارویی هم نیاز پیدا کند. گاهی نیز این حالتها به شکل بیمارگونهای ظاهر میشوند که به آن بیماری رینود گفته میشود. در بیماری رینود معمولا دستها به علت انقباض عروق ابتدا حالت رنگپریده پیدا میکنند، در مرحله بعد به دلیل از بین رفتن اکسیژن در ناحیه، کبود میشوند و درنهایت پس از اینکه جریان خون برمیگردد، رنگ پوست دستها قرمز میشود. برای تشخیص قطعی بیماری رینود وجود حداقل ۲مرحله از آنچه ذکر شد، الزامی است. یعنی وجود سفیدی، کبودی یا قرمزی لازم است تا مطمئن شویم مشکل فرد بیماری رینود است. با اینکه بیماری رینود میتواند به صورت اولیه و بدون هیچ علتی وجود داشته باشد اما میتواند با بیماریهای روماتیسمی خاصی همراه باشد که در این صورت باید جدی گرفته شود. ظهور این علامتها در کودکان، مردان و در افراد مسن به بررسیهای جدی نیاز دارد و بیماران مبتلا به بیماری رینود باید برای درمان حتما به پزشک مراجعه کنند.
پاسخ دوم: تصور اشتباهی بین مردم وجود دارد مبنی بر اینکه مصرف قرص کلسیم باعث درمان پوکی استخوان میشود و در رفع آرتروز موثر است. در حالی که این تصور به هیچ وجه درست نیست. حتی مصرف قرص کلسیم برای پیشگیری از پوکی استخوان لازم نیست زیرا داخل رژیم غذایی همه افراد جامعه لازم است به میزان کافی و مناسب کلسیم وجود داشته باشد. هر فردی که کلسیم مورد نیازش را دریافت نکند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان قرار میگیرد اما بد نیست بدانید ۸۰ درصد خطر ابتلا به پوکی استخوان، ثانویه به عوامل ژنتیکی وابسته است. تغذیه، ورزش و کارهای دیگری که برای پیشگیری از پوکی استخوان انجام میدهیم فقط ۲۰ درصد خطر پوکی استخوان کاهش میدهند بنابراین افرادی که زمینه ژنتیکی پوکی استخوان را دارند باید به شدت مراقب این مساله باشند. این افراد حتی اگر به میزان مناسب در رژیم غذاییشان کلسیم مصرف کنند یا روزی چند عدد مکمل کلسیم بخورند باز هم خطر ابتلا به پوکی استخوان در آنها وجود دارد و نیازمند بررسی هستند. تاکید میکنم با مصرف کلسیم به تنهایی، پوکی استخوان و آرتروز درمان نخواهد شد و استفاده از سایر درمانهای دارویی در افراد مبتلا الزامی است، بنابراین باید علاوه بر مصرف قرص کلسیم، اقدامات دیگری برای درمان این بیماریها انجام بدهید.
لازم به ذکر است مصرف قرصهای کلسیم به افرادی که به میزان مناسب در رژیم غذاییشان کلسیم دریافت نمیکنند و بیمارانی که کورتون مصرف میکنند، به عنوان درمان کمکی کنار داروهای ضدپوکی استخوان توصیه میشود. مکمل کلسیم بهتر است شبها بعد از شام یا صبحها بعد از صبحانه مصرف شود. به هیچ وجه نباید قرصهای کلسیم با ناهار مصرف شوند. در صورتی که خطر سنگ کلیوی وجود داشته باشد، بهتر است از املاح سیترات کلسیم استفاده شود که خطر سنگسازی ندارند.
پاسخ سوم: مصرف پردنیزولون با میزان اندکی که تجویز شده در شیر ترشح نمیشود. مصرف داروهای ضدالتهاب مانند سلکوکسیب نیز در شیردهی مجاز هستند، اما این داروها به تنهایی درمان روماتیسم نیستند و باید داروهای زمینهای دیگری برای درمان روماتیسم تجویز شوند. پردنیزولون معمولا با دوزهای بالاتر میتواند باعث افزایش وزن شود و با دوز کمتر از یک قرص معمولا افزایش وزنی به دنبال نخواهد داشت، اما برخی افراد به دنبال مصرف حتی یک قرص از این دارو هم دچار افزایش اشتها میشوند بنابراین ممکن است در طولانیمدت به افزایش وزن و چاقی مبتلا شوند.
پرسش اول: آیا خانمهای باردار میتوانند به جای مکمل اسید فولیک، منابع غذایی این ویتامین را بخورند؟ مصرف خودسرانه این مکمل چه عوارضی دارد؟ 907****0912
پرسش دوم: آیا خوردن میوه در صبحانه عادت غذایی درستی است؟ اگر نه، در چه زمان و وعده غذاییای بهتر است میوه بخوریم؟ 677****0912
پرسش سوم: نوزادی که از شیر مادر تغذیه میکند از زمان تولد و سپس در 6 ماه دوم زندگی باید چه مکملهایی را مصرف کند؟712****0912
پرسش چهارم: آیا گوشت بوقلمون به دلیل تیرهتر بودن در مقایسه با گوشت مرغ، آهن بیشتری دارد؟ مصرف این گوشت را به چه کسانی توصیه میکنید؟ 235****0912
دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه: دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران
پاسخ اول: کمبود اسید فولیک بدن مادر در دوران بارداری باعث ایجاد ناهنجاریهایی در ستون فقرات جنین میشود بنابراین همه خانمهایی که قصد بارداری دارند باید 3 ماه قبل از بارداری شروع به خوردن مکمل اسید فولیک کنند. درست است که اسید فولیک در سبزیها بهخصوص سبزیهای برگسبز و میوهها بهخصوص مرکبات وجود دارد اما توصیههای بینالمللی و راهنماهای مصوب در این زمینه تاکید میکنند همه خانمهای باردار برای پیشگیری از مشکلهای جنینی و همچنین جلوگیری از کمخونی، این مکمل را استفاده کنند. اسید فولیک برای رشد و تقسیم سلولی سیستم عصبی جنین لازم است و در شکلگیری ستون فقرات نقش دارد اما به خاطر داشته باشید نباید بیشتر از یک قرص در روز استفاده کرد زیرا مصرف خودسرانه و بیش از اندازه مکملها میتواند بسیار خطرناک باشد. بسیاری از افراد فکر میکنند چون اسید فولیک مانند ویتامینهای گروه B محلول در آب است، مقادیر بیش از نیاز آن در بدن از راه ادرار دفع میشود و مشکلی ایجاد نمیکند اما یافتهها نشان میدهند مصرف خودسرانه و بدون تجویز اسید فولیک میتواند فوقالعاده خطرناک باشد و با بسیاری از سرطانهای دستگاه گوارش مثل سرطان روده بزرگ و سایر قسمتهای دستگاه گوارش در ارتباط است. به همین دلایل هم بارها تاکید کردهایم هیچ مکملی را به هیچ عنوان بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.
پاسخ دوم: از نظر دانش تغذیه همه افراد سالم میتوانند میوه، سبزی و صیفیهای تازه و سالم را در هر وعده و زمانی مصرف کنند، اما برخی افراد بدون استناد به هیچ پژوهش و مطالعهای میگویند میوه و سبزی را با غذا نخورید و با گسترش این باورهای نادرست باعث نگرانی دیگران میشوند. در حالی که داشتن این عادت غذایی نهتنها بد نیست بلکه خیلی هم مفید است و از بروز مشکلهای گوارشی پیشگیری میکند اما افرادی که از زخممعده، التهاب روده، خونریزیهای دستگاه گوارش و... رنج میبرند باید از رژیمهای غذایی کمفیبر استفاده کنند و خوراکیهایی که فیبر زیادی وارد دستگاه گوارش میکنند را محدود و کنترلشده مورد استفاده قرار بدهند زیرا مصرف زیاد انواع میوه، سبزی، صیفی و حتی نانهای سبوسدار میتواند بیماران گوارشی را با مشکل مواجه کند.
پاسخ سوم: بر اساس قوانینی که در سازمان جهانی بهداشت به تصویب رسیده همه نوزادان باید از روز پانزدهم پس از تولد، قطره A+D و با شروع تغذیه تکمیلی از قطره آهن و مکملهای مولتیویتامین استفاده کنند. اگر بهصورت موردی نوزاد یا شیرخواری مساله خاصی داشته باشد، ممکن است مکملهای دیگری بهصورت خاص با دوز و مدت زمان مشخص علاوه بر آنچه همه کودکان مصرف میکنند، (زیر نظر متخصص کودکان) تجویز شود.
پاسخ چهارم: معمولا همه قسمتهای گوشت پرندگان تیره نیستند و بیشتر گوشت ران و مقداری از گوشت ناحیه شکمی، بافت تیرهتری دارند که مقدار آهن در این قسمتها بیشتر است ولی گوشت سینه یا سایر قسمتهای پرنده که کاملا سفید است مقدار آهن کمتری دارد. بهطور کلی، بین همه گوشتها بیشترین مقدار آهن در گوشت قرمز است و آهن موجود در گوشت قرمز جذب بسیار بالاتری نسبت به سایر منابع آهن دارد. البته مصرف (در حد متعادل) گوشت بوقلمون برای مادران باردار، مبتلایان به کمخونی و افسردگی بسیار مفید است.
برای پیشگیری از سیاه شدن زودهنگام موز باید چه نکتههایی را بعد از خرید در خانه رعایت کرد؟ آیا باید موز را در یخچال، در کیسه فریزر گذاشت؟ 687****0935
دکتر عباس یداللهی: متخصص بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس
اگر میخواهید موزها را بلافاصله پس از خرید یا برای مهمانی همان شب استفاده کنید نیازی نیست آنها را در یخچال بگذارید اما اگر میخواهید موزها را 4-3 روز نگهداری کنید باید آنها را یک به یک از خوشه اصلی جدا کنید اما مراقب باشید دمشان کنده نشود، سپس آنها را داخل روزنامه بپیچید و روزنامهها را داخل نایلون و سپس در یخچال بگذارید. توجه داشته باشید در نایلون را نباید ببندید زیرا میزان تنفس موز بالاست و باید اکسیژن کافی به موز برسد. علت قرار دادن موزها در روزنامه هم رطوبت زیاد موزهاست. در نتیجه کاغذ روزنامه ضمن اینکه رطوبت را به خود جذب میکند، تبادلات گازی و تنفسی موز را هم کاهش میدهد. به همین دلیل هم بستهبندیهای حمل موز مقوایی هستند. موز در حالت عادی گاز اتیلن از خود تولید میکند. بوی موز هم بیشتر به دلیل تولید این گاز است. اتیلن که یک نوع هورمون گیاهی است باعث افزایش میزان تنفس موز میشود. به همین دلیل اگر موز را کنار میوههای نارسی مانند سیب یا خرمالو قرار دهید رسیدن آنها را تسریع میکند. در واقع، اتیلن باعث نرم شدن بافت میوه میشود اما تاثیر سوئی روی آن ندارد. گاهی اوقات موزهای وارداتی بسیار سبز و نارس هستند. این موزها را به وسیله ابزارهای مخصوص در معرض گاز اتیلن قرار میدهند. در نتیجه موز سبز نارس خیلی سریع رسیده و زرد شده و وارد بازار عرضه میشود. اما سیاه شدن موز به 2 دلیل اتفاق میافتد؛ علت اول تنفس بالای موز و علت دوم وجود آنزیمی به نام پلیفنول اکسیداز است. وقتی موز تحت فشار قرار میگیرد یا ضربه میبیند این آنزیم در میوه ترشح و باعث سیاه شدن آن میشود بنابراین وقتی میخواهید موز را از شاخهاش جدا کنید، میوه را نگیرید و فشار ندهید بلکه آن را در قسمت بالا و از چوبش ببرید. نقطههای سیاه رنگی که روی پوست موز میبینید هم ناشی از تنفس موز است که باعث نکروز شدن یا از بین رفتن قسمتهای کوچکی از بافت پوست میشود. خوردن موز رسیدهای که قسمتهایی از بافت داخل آن لکدار و نرم شده هیچ اشکالی ندارد و تا زمانی که طعم اصلی موز از بین نرفته باشد، میتوان آن را مصرف کرد اما وقتی موز نرمشده مدت بیشتری بماند، حالت لهیدگی پیدا میکند، دچار تخمیر میشود و طعم و مزه آن تحت تاثیر قرار میگیرد. شاید فکر کنید موز جزو میوههایی است که نیازی به شستن ندارد در حالی که طبق برخی گزارشها برای حفظ و نگهداری موزها از شر حشرات به آنها سموم ارگانو فسفره میزنند، بنابراین بهتر است قبل از مصرف، موزها را بشویید یا طوری مصرف کنید که پوست با میوه داخل آن تماس نداشته باشد. مثلا موز را با پوستش خرد نکنید زیرا این کار باعث انتقال سموم سطح پوست به داخل میوه میشود و زیانبار خواهد بود، اما توجه داشته باشید میوه را دقیقا قبل از مصرف بشویید زیرا شستشوی موز باعث میشود زودتر فاسد شود. بهطور کلی اگر میخواهید میوهها را چند روزی بیشتر در یخچال نگهداری کنید آنها را تا زمان مصرف نشویید. بسیاری از میوهها بهطور طبیعی حاوی لایه مومی نازکی به نام بلوم هستند که با شستن، بهخصوص شستشو با مواد شوینده از بین میروند. در نتیجه میوه رطوبت خود را به راحتی از دست میدهد و سریع میپلاسد.
فرزند 8 سالهام تیک عصبی دارد. از 2 ماه قبل شروع به انجام دادن این حرکت کرده است به نحوی که یک قسمت از صورت خود را جمع میکند. با این حرکت وسط پیشانیاش گود میافتد و بینیاش کج میشود. چه کنم تا این عادت را ترک کند؟ 462****0916
دکتر نسرین امیری: فوقتخصص روانپزشکی کودک و نوجوان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
تیک عادت نیست بلکه یک بیماری است. ممکن است زمینههای ژنتیکی در بروز تیکهای عصبی دخالت داشته باشند. تیکها در شرایط خاصی مانند هیجانات، استرس، اضطرابها و... افزایش پیدا میکنند بنابراین اولین کار برای درمان این مساله برقراری آرامش در محیط خانه و مدرسه و دوری از هرگونه فشار عصبی و استرس به کودک است. در صورتی که با انجام این کار مشکل برطرف نشود باید به روانپزشک کودک مراجعه کنید.
برای رفع مسمومیتهای غذایی که معده و روده را درگیر میکنند، باید زنجبیل را مانند چای دم کرد یا میتوان پودر آن را در آب جوش ریخت و بعد از چند دقیقه میل کرد؟ آیا خوردن ریشه خام آن نیز همین خاصیت را دارد؟ 520****0936
دکتر محمد فصیحی: متخصص بیماریهای عفونی و محقق طب سنتی
افرادی که مشکل معده دارند و با خوردن زنجبیل و غذاهای تند دچار سوزش معده و ترش کردن میشوند، بهتر است زنجبیل را دم یا آن را به غذاهای در حال پخت اضافه کنند تا پخته شود و بعد مورد استفاده قرار دهند، اما افرادی که مشکل معده ندارند و ممکن است مزاجشان سردی داشته باشد، میتوانند پودرش را در آب بریزند و بخورند. این کار اثر سریعتری خواهد داشت، اما هر 2 روش خاصیت مناسب خودشان را دارند. آنچه ذکر شد در مورد ریشه زنجبیل بود چون ریشه گیاه است که ارزش خوراکی دارد نه سایر قسمتهای آن. اگر به زنجبیل تازه دقت کنید، میبینید آنچه به فروش میرسد ریشه گیاه است.
مصرف ماهی کیلکا به چه کسانی توصیه میشود؟ آیا این ماهی منبع مناسبی برای تامین کلسیم است؟ 254****0912
دکتر سوده رازقی: متخصص تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
در هر 100 گرم ماهی کیلکا 300 میلیگرم کلسیم وجود دارد. این مقدار تقریبا معادل مقدار کلسیم موجود در یک لیوان شیر یا یک قوطی کبریت پنیر است، بنابراین استفاده از این ماهی به افرادی که زمینه ابتلا به پوکی استخوان را دارند و لبنیات مصرف نمیکنند پیشنهاد میشود. این ماهی همچنین در هر 100 گرم حاوی 11 میکروگرم ویتامینB12 است که این میزان بیش از 3 برابر 100 گرم گوشت قرمز است بنابراین افرادی که در معرض کمبود ویتامین B12 هم هستند، میتوانند از این ماهی بهعنوان یک منبع مناسب استفاده کنند. البته با توجه به اینکه میزان جذب ویتامین B12 در افراد سالمند کاهش مییابد، استفاده از ماهی کیلکا به سالمندان نیز توصیه میشود. این ماهی همچنین حاوی اسیدهای چرب امگا3 است. چربیها به چند گروه اصلی تقسیم میشوند که چربیهای امگا3 و امگا6 از مهمترین آنها هستند. حفظ تعادل بین امگا3 و امگا6 در بدن، تضمینکننده سلامت افراد است. نسبت امگا6 به امگا3 باید 2 به 1 تا 3 به 1 باشد در حالی که در حال حاضر نسبت دریافت حدود 4 برابر این مقدار است. افزایش نسبت امگا3 به امگا6 میتواند زمینه را برای ابتلا به بیماریهای مزمن مانند دیابت، بعضی از بیماریهای قلبی-عروقی، سرطان و... فراهم کند.