پرسش اول: خانمی 39 ساله هستم. پزشک بهدلیل ضعف برایم هفتهای یک آمپول Bکمپلکس تجویز کرده اما وقتی این آمپول را تزریق کردم، دچار افت فشار شدم و تا ساعتها لرز داشتم. جای آمپول هم تا یک روز بعد دردناک بود. البته این را هم اضافه کنم که من به شدت از آمپول میترسم. به نظر شما علت این عوارض چه بوده است؟ ممکن است از عوارض اضافه دریافت ویتامین B باشد؟ آیا کلا نباید این آمپول را تزریق میکردم؟ 524****0912
پرسش دوم: مردی ۳۰ ساله دارای قد ۱۸۰ سانتیمتر و وزن
۴۹ کیلوگرم هستم. برای افزایش وزن به فوقتخصص داخلی و غدد مراجعه کردم. پس از معاینه مشخص شد، مشکلی ندارم و پزشک گفت تغذیهام باید اصلاح شود. به متخصص تغذیه، روانشناس و متخصص طب سنتی هم مراجعه کردم ولی مشکلم حل نشد. برای افزایش وزن و تناسب اندام چهکار کنم؟ آیا میتوانم از پودرهای مکمل پروتئین و کربوهیدرات اصل استفاده کنم؟ سعید محمدخانی
دکتر میترا زراتی
متخصص تغذیه
عضو هیئتعلمی دانشگاه علومپزشکی ایران
پاسخ اول: ویتامینهای گروه B خاصیت انرژیزایی دارند زیرا باعث سوخت و ساز مواد مغذی مانند کربوهیدرات، پروتئین و چربی در بدن میشوند. به همین دلیل مصرف مکملهای گروه B به افرادی که دچار ضعف، سستی و خستگی هستند، توصیه میشود. مصرف این مکملها همچنین باعث افزایش اشتها میشود و فرد را برای خوردن مواد غذایی ترغیب میکند. در نتیجه باعث افزایش قدرت و پیشگیری یا کاهش ضعف و سستی در بدن میشود، بنابراین مشکل شما هیچ ربطی به تزریق ویتامین گروهB ندارد. از طرفی، ویتامینهای گروه B محلول در آب هستند و در بدن ذخیره نمیشوند و اگر احیانا بیش از نیاز بدن تزریق شوند مازاد آن از طریق ادرار دفع میشود و مشکل خاصی برای بدن ایجاد نمیکند.
پاسخ دوم: برای افزایش وزن حتما باید تحتنظر متخصص تغذیه باشید و صبر پیشه کنید. در افراد چاق خیلی راحتتر و با سرعت بیشتری میتوان وزن را پایین آورد اما افزایش وزن در افراد لاغر کار سختتری است و به زمان بیشتری نیاز دارد. بنابراین باید دوره طولانیتری را طی کنید و با صبر و حوصله بسیار زیاد بهتدریج و آرام شاهد افزایش وزنتان باشید. ضمن اینکه با این روند شاید وزنتان در ماه حدود یکی-دو کیلوگرم افزایش پیدا کند بنابراین نباید انتظار بیشتری از خودتان داشته باشید. توصیه میکنم به هیچوجه از رژیمهای غیرتخصصی و خودسرانه تبعیت نکنید و به توصیههای متخصص تغذیه عمل کنید. بسیاری از متخصصان تغذیه کنار رژیم غذایی برای افراد لاغری که قصد افزایش وزن دارند مکملهای پروتئینی، مکملهای انرژیزا و مکملهایی که اشتها را افزایش میدهند، تجویز میکنند که میتوانید از آنها استفاده کنید اما توصیه میکنم از مصرف خودسرانه این مکملها بپرهیزید.
پرسش اول: به تازگی مکملی به نام یدوفولیک برای خانمهای باردار توصیه میشود که میگویند از کمبود ید بدن آنها جلوگیری میکند. آیا همه خانمهای باردار میتوانند از این مکمل استفاده کنند یا فقط برای گروه خاصی تجویز میشود؟ علیزاده از لاهیجان
پرسش دوم: لطفا در مورد ویتامینهای گروه B و عوارض ناشی کمبود از آنها در بدن توضیح دهید و اینکه آیا میتوان برای پیشگیری از کمبود ویتامینهای گروه B ماهی یکبار آمپول ویتامین Bکمپلکس و ب12 را تهیه و تزریق کرد یا نه؟ 873****0919
دکتر سیدضیاءالدین مظهری
متخصص تغذیه
دانشیار دانشگاه علومپزشکی ایران
پاسخ اول: مقدار یدی که در بررسیهای کشوری از ادرار خانمهای باردار نمونهبرداری شده نمایانگر کمبود ید دریافتی آنها بوده است. کمبود ید در دوران بارداری علاوه بر عوارض بهداشتی ممکن است باعث کمکاری تیرویید نوزاد شود. از این رو، خانمهای باردار باید طی دوران بارداری روزانه 250 میکروگرم ید دریافت کنند که قسمتی از آن باید با استفاده از نمکهای تصفیه و غنیشده و 150 میکروگرم آن هم از طریق مکمل تامین شود. به همین علت بنا به دستور معاونت بهداشتی وزارت بهداشت مکملی به نام یدوفولیک به تولید انبوه رسیده که دارای 150 میکروگرم ید و 500 میکروگرم اسیدفولیک است و توصیه میشود خانمهایی که قصد باردار شدن دارند 3 ماه قبل از آغاز بارداری مصرف این مکمل را شروع و تا پایان 4 ماهگی مصرف آن را ادامه بدهند. اگر خانمی قبل از باردار شدن از این مکمل استفاده نکرده و در حال حاضر سن بارداریاش زیر 4 ماه است میتواند مصرف این مکمل را شروع و تا پایان 4 ماهگی از آن استفاده کند. در پایان ماه چهارم باید یدوفولیک قطع و مولتیویتامین مینرالی که حاوی 150 میکروگرم ید است، شروع شود. مصرف این مولتیویتامین باید تا پایان دوره بارداری و حتی 3 ماه بعد از تولد نوزاد ادامه یابد. در این صورت مشکلات ناشی از کمبود ید بهطور کامل برطرف خواهد شد.
پاسخ دوم: ویتامینهای گروه B گروهی از ویتامینهای محلول در آب شامل ویتامین تیامین یا B1، ریبوفلاوین یا B2، نیاسین یا B3، اسید پانتوتنیک یا B5، پیریدوکسین یا B6، بیوتین یا B7، اسیدفولیک یا B9 و کوبالامین یا B12 است. همه این ویتامینها دارای آثار مشترکی هستند اما عملکردهای متفاوتی دارند. افرادی که دچار کمبود ویتامینهای گروهB هستند، اغلب از کمبود انرژی رنج میبرند زیرا این افراد به اندازه کافی ویتامینهای تیامین، نیاسین و ریبوفلاوین را که در ایجاد انرژی از کربوهیدراتها نقش دارند، دریافت نمیکنند. این مساله میتواند مشکلاتی از نظر عصبی برای افراد ایجاد کند و با توجه به کمبود نوع ویتامین بدن دچار ریزش مو، تحریکپذیری، بیاشتهایی و کاهش وزن، علائم قلبی، ضعف عضلانی، عوارض پوستی و... شوند. به همین دلیل باید با بررسیهای مناسب مشخص شود که کدام یک از ویتامینهای گروه B در بدن دچار کمبود شده است. خوشبختانه استفاده از مواد غذایی متنوع مانند غلات، حبوبات، سبزیها و میوهها میتواند بیشتر ویتامینهای محلول در آب از جمله ویتامینهای گروه B را در اختیار بدن قرار بدهد. در گذشته بیماریهای ناشی از کمبود ویتامینهای گروهB بیشتر دیده میشد که از جمله آنها میتوان به بیماری کشنده بریبری اشاره کرد اما امروزه چنین بیماریهایی دیگر دیده نمیشود. امروزه کمبودها معمولا بهدلیل بدخوریها، تکخوریها، گرایش به فستفودها و... ایجاد میشود که آثار این مساله به صورت افسردگی، سفید شدن زودهنگام موها و... دیده میشود. با این حال باید بدانید هیچ مکمل ویتامینی حتی ویتامینهای محلول در آب که در بدن ذخیره نمیشوند و مسمومیت ایجاد نمیکنند هم نباید خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف شوند زیرا عملکرد ویتامینهایی که از راه مواد غذایی متنوع به بدن میرسند خیلی بهتر از ویتامینهایی است که بهطور خودسرانه و از راه مکملها وارد بدن میشوند.
پرسش اول: برای جلوگیری از قهوهایشدن برگ کاهو و ساقه آن باید چه نکاتی را هنگام نگهداریاش رعایت کرد؟ 616*****0912
پرسش دوم: چند روز پیش ذرتی خریدم که بسیار شیرین و نرم بود و به راحتی بخارپز شد. آیا این ذرتها تراریخته هستند؟ چه تفاوتی با ذرت معمولی و حتی ذرت دامی دارند؟ آیا مصرف مرتب آنها برای مصرفکننده مضر است؟ 369****0912
دکتر رضا صالحیمحمدی
متخصص فیزیولوژی و اصلاح سبزیها و عضو هیئتعلمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران
پاسخ اول: برگها بهدلیل اکسید شدن قهوهای میشوند. بهطور کلی، هر سبزی یا میوهای که بریده شود و سپس در معرض هوای آزاد قرار بگیرد به سرعت قهوهای میشود. به همین دلیل توصیه میشود بعد از بریده شدن سبزیها از پایه اصلیشان آنها را داخل یخچال نگهداری کنید. در این صورت بافت با سرعت کمتری قهوهای میشود. در واقع، زمانی که بافت گیاه یا میوه زخمی میشود، آنزیمهایی در آن فعال میشوند که در ترکیب با اکسیژن هوا بافت را قهوهای یا سیاه میکنند. این حالت در مورد بادمجان بسیار دیده میشود و بادمجانها پس از پوست کندن به سرعت قهوهای میشوند بنابراین بهتر است سبزیها را به اندازه بخرید و بلافاصله هم مصرف کنید.
پاسخ دوم: ذرتها از نظر ژنتیکی انواع مختلفی دارند، برخی ذرتها سفت هستند و بیشتر مصرف دامی دارند و برای خوراک دام از آنها استفاده میشود. بعضی ذرتها هم بهعنوان خوراک برای طیور و پرندگان مصرف میشود که به آن ذرت دانهای میگویند. البته ذرت دانهای قبل از مصرف طیور خرد و کنسانتره میشود و بعد در اختیار پرندگان قرار میگیرد. برخی ذرتها هم بعد از کباب کردن، آبپز یا بخارپز کردن قابلاستفاده هستند و خاصیت خامخواری ندارند، اما یک ذرت هم داریم که مصرف تازهخوری دارد و میتوان آن را مانند سبزی بهعنوان سالاد استفاده کرد و به قدری نرم است که نیازی به پختن ندارد. این نوع ذرت که به آن ذرت شیرین میگویند از نظر ژنتیکی اصلاحشده است. بافت ذرت شیرین، شیری است و قند بالا و طعم و مزه خوبی دارد. از همین رو، این ذرتها برای تهیه کنسرو یا پخت ذرت مکزیکی استفاده میشوند و مصرف مداوم آنها مشکلی ایجاد نمیکند.
آیا انجیر برای کودک زیر 1 سال احتمال حساسیت را افزایش میدهد و توصیه میشود در این سنین مصرف نشود؟ آیا تفاوتی بین انجیر زرد و سیاه وجود دارد؟ خواص کلی این میوه چیست؟ 307****0912
دکتر کوروش جعفریان
متخصص تغذیه
عضو هیئتعلمی دانشگاه علومپزشکی تهران
مصرف برخی مواد غذایی قبل از 1 سالگی میتواند در کودک حساسیت ایجاد کند. یکی از این مواد انجیر بهخصوص انجیرهایی است که خوب شسته نمیشوند زیرا ترشحات درخت که روی میوه قرار میگیرند هم حساسیتزا هستند و میتوانند برای کودک مشکلساز شوند. ضمن اینکه خود میوه انجیر هم تا حدودی حساسیتزاست بنابراین اگر مادری به فرزندش انجیر داد و بعد علائمی از حساسیت در او مشاهده کرد، بهتر است در یکی-دو سال اول زندگی فرزندش از دادن انجیر به او بپرهیزد. معمولا میوههایی که رنگ قرمز یا رنگهای مشابه دارند از نظر ارزش غذایی بهتر از میوههای با رنگ روشن هستند بنابراین انجیرهای قرمز مغذیتر از انجیرهای زرد هستند اما ارزش تغذیهای میوهها فقط به رنگ آنها مربوط نمیشود بلکه به منابع غذایی خاکی که درخت در آن رشد کرده هم بستگی دارد و ما نمیدانیم انجیری که در اختیار مصرفکننده قرار گرفته در چه منطقهای پرورش یافته یا خاک آنجا خاک غنی و پر از املاح بوده یا فقیر و با املاح کم؟ بنابراین عوامل متعددی میتوانند در بالا و پایین بودن ارزشهای تغذیهای میوهها و سبزیها نقش داشته باشند، اما بهطور اجمال میتوان گفت میوههای رنگی بهخصوص با رنگهای تیره معمولا مغذیتر هستند. بهطور کلی، انجیر منبع خوبى از فیبر است و به همین دلیل مصرف آن به افراد مبتلا به یبوست توصیه میشود. همچنین انجیر دارای میزان قابلتوجهی از املاح مانند منیزیم، پتاسیم، فسفر، کلسیم و ویتامینهاى گروه B و ویتامینهای A و C است.