CP یا فلج مغزی چه نوع بیماریای است؟
علت بروز بیماری فلج مغزی، نارس بودن نوزاد، ناسازگاری خونی بین جنین و مادر، نارسایی جفت، عفونتهای مختلف نوزادی مثل سرخک، یرقان نوزادی و همچنین نرسیدن کافی اکسیژن در زمان زایمان یا طولانی شدن فرایند زایمان است. معمولا زمان تشخیص این بیماری بین 9 تا 12 ماهگی شیرخوار است اما گاهی اوقات در اشکال خفیف، تشخیص به تعویق میافتد و ممکن است بیماری تا 2 سالگی تشخیص داده نشود.
این کودکان از نظر تغذیهای با مشکل خاصی مواجه هستند؟
بله، اغلب این کودکان رژیم غذایی نامناسبی دارند و موادغذایی کمفیبر میخورند. به علاوه، مایعات کمتری هم دریافت میکنند بنابراین یبوست در آنها بسیار شایع است. این بیماران به وضوح در معرض کمبود املاح و ریزمغذیها هم هستند که میتواند بر شدت بیماری و عوارض ناشی از آن بیفزاید. مورد دیگر، بروز پوسیدگیهای وسیع دندانی است. این بچهها نسبت به کودکان سالم، دیرتر شروع به غذا خوردن میکنند و بیشترین غذای دریافتیشان به شکل مایع است، بنابراین مادر مجبور میشود بیشتر از نوشیدنیهای شیرین مانند آبمیوه استفاده کند، در نتیجه بهدلیل تغییرات pH دهان، دچار پوسیدگیهای وسیع دندانی میشوند که همین مساله میتواند تغذیه بیماران مبتلا به CP را هم تحتتاثیر قرار دهد. البته برخی از این کودکان دچار مشکل تنفسی، تشنج، اختلالات بینایی و شنوایی هم هستند.
کمبود کدامیک از مواد مغذی در آنها شایعتر است؟
کمبود کلسیم، ویتامین D، K و ال کارنیتین در این بیماران شایع است که در صورت تشخیص، هر یک باید به صورت مکمل دریافت شوند. به همین دلیل بهتر است برای این کودکان طی سال حتما آزمایشات کامل درخواست شود.
امیرحسین یکبار رژیم گرفته و ناموفق بوده، برای اینکه اینبار هم چنین تجربهای را نداشته باشد، باید به چه مواردی توجه داشت؟
باید حتما یک رژیم 6 وعدهای یعنی 3 وعده غذایی اصلی و 3 میانوعده (تعداد دفعات بیشتر اما در حجم کمتر) تنظیم شود و کودک تقریبا هر 3-2 ساعت یکبار، یک میانوعده کوچک بخورد. به این ترتیب کالری دریافتیاش کاهش مییابد. مادر امیرحسین باید در طول روز به کالری غذایی که فرزندش دریافت میکند توجه داشته باشد تا وزن او کنترل شود. با کنترل وزن، توانایی در راه رفتن وی هم بهتر خواهد شد. از طرف دیگر، چون یبوست در این کودکان شایع است، باید در تهیه غذا حتما از موادغذایی حاوی فیبر از سبزیجات گرفته تا غلات کامل استفاده و همراه با ناهار و شام، به کودک سبزی و سالاد (البته بدون سس) داده شود. در وعده صبحانه هم حتما خیار و گوجهفرنگی گنجانده شود که هم فیبر دارد و هم املاح. برای میانوعده هم بیسکویتهایی که غلات کامل دارند و همچنین میوه یک ساعت قبل از وعده اصلی غذا مصرف شود چون باعث میشود دیرتر احساس گرسنگی کند. مادر باید از دادن آبمیوه به امیرحسین بپرهیزد چون کالری بالایی دارد. باید از دادن میانوعدههای پرکالری که چاقکننده هستند، جلوگیری کرد. بهطور کلی، براساس هرم غذایی باید روزانه 4-3 واحد لبنیات، 6 واحد نان و غلات و 4-3 واحد سبزیجات و میوه و همچنین 3-2 واحد از انواع گوشت در برنامه غذایی فرزندشان در نظر گرفته شود. با توجه به اینکه خود کودک تهیهکننده خوراکیهای پرکالری نیست مادر (خانم شاهمحمدی) باید در نوع خریدشان تجدیدنظر کنند تا بهتدریج این عادت نادرست تغذیهای فرزندشان ترک و اصلاح شود. وقتی به کودک پول داده نشود، قطعا او نمیتواند در مدرسه این خوراکیها را تهیه کند. مادر باید به جای پول، یک لقمه نان، پنیر و سبزی یا خیار و گوجهفرنگی یا بیسکویت غلات کامل به امیرحسین بدهد تا بهتدریج رفتارش اصلاح شود.
آیا نیاز است حتما تحتنظر متخصص تغذیه باشد؟
صددرصد، با شرححالی که مادر امیرحسین داده، صدک رشدی وزنی او بالای صدک 97 درصد و صدک قدی او بین 20 تا 50 درصد است و نسبت وزن به قد، هم بالای صدک 95 درصد قرار دارد و این کودک در گروه چاقی مفرط قرار میگیرد که باید تحتنظر متخصص تغذیه باشد، وزنش را کاهش دهد و به زیر صدک 85 درصد برسد. در کودکان بالای 7 سال به راحتی میتوان رژیم کاهش وزن را اعمال کرد.
چرا توجه به تغذیه این کودکان اهمیت دارد؟
زیرا توجه نداشتن به تغذیه این کودکان و کاهش وزنشان میتواند آنها را در معرض بیماریهای قلبی-عروقی، فشارخون بالا، افزایش قندخون و دیابت، آرتروز و سرطانهای خاص مرتبط با چاقی قرار دهد. برخی از بیماران مبتلا، ممکن است بهدلیل ناتوانی در مصرف غذا، دچار سوءتغذیه شوند که تغذیه از طریق تزریق سرنگ به لوله انجام میگیرد. از طرف دیگر، بروز چاقی در بیمارانی هم که توانایی غذاخوردن دارند، بهدلیل اینکه فعالیت فیزیکی در آنها کاهش پیدا میکند، شایع است. در حالت استراحت هم متابولیسم بدن این کودکان در مقایسه با دیگران، پایینتر است بنابراین بیشتر در معرض چاق شدن قرار میگیرند. علاوه بر این، چون این بیماران از داروهای متعددی استفاده میکنند و عموما داروهای مصرفی در گروه داروهای اعصاب و روان قرار دارد، باید به تداخل غذای مصرفی کودک با داروهای دریافتی وی نیز توجه شود. بنابراین والدین امیرحسین باید از عوارض داروهای مصرفی وی و تداخل داروها با مواد غذایی مختلف نیز اطلاعات کافی داشته باشند. در ضمن، به علت اینکه عملکرد ماهیچه و استخوانها در این بیماران خوب نیست و در واقع صفحات رشد زودتر بسته میشود، قدشان نسبت به میانگین جامعه کوتاهتر است. بنابراین ضروری است امیرحسین جدا از متخصص مغز و اعصاب، حتما تحتنظر یک متخصص تغذیه و سپس متخصص طب ورزشی نیز باشد.