خشکی و اگزمای پوست دست بیماری نسبتا شایعی است که به طور متناوب باعث قرمزی و خارش بعضی از نقاط دست می‌شود و اگر از آن غفلت شود، می‌تواند عامل جوش‌های زیرپوستی ترشح‌دار باشد. برخی افراد به دلایل ژنتیکی بیشتر مستعد این نوع اگزما هستند اما به طور کلی از جمله مسائلی که می‌تواند باعث خشکی پوست دست و سر انگشتان و اطراف ناخن شود، مواجهه زیاد با مواد شوینده و پاک‌کننده و همچنین گرد و خاک بدون استفاده از دستکش با آستر کتان (دستکش نخی زیر و لاستیکی رو) است.
افرادی که دچار خشکی و اگزمای دست هستند، باید تا حد ممکن مواجهه پوست با آب و مواد شوینده کاهش دهند یا از صابون‌ها و شامپوهایی استفاده کنند که pH خنثی دارند. صابون‌ها دارای موادی به نام «سورفاکتانت» هستند که به شدت قلیایی و برای بیماران مبتلا به اگزمای دست بسیار مضر است زیرا لایه چربی محافظ روی پوست را کاملا حل می‌کند و در میان‌مدت و درازمدت می‌تواند باعث شود عوامل مهاجم محیطی به راحتی به پوست نفوذ کنند و باعث ایجاد خشکی و بدتر شدن اگزما شوند. غیر از آب و مواد شوینده گرد و خاک نیز از عوامل ایجاد و تشدید‌کننده اگزمای دست است.
ما معمولا به افرادی که به خشکی و اگزمای دست مبتلا هستند یا زمینه آن را دارند، توصیه می‌کنیم مرتب از مرطوب‌کننده‌ها خصوصا انواعی که عطر و بوی زیادی ندارند، استفاده کنند چرا که اسانس‌ها خود می‌توانند باعث تشدید اگزما شوند. ساده‌ترین مرطوب‌کننده وازلین، اوسرین وگلیسرین است. در مواردی که خشکی شدید است، می‌توان پس از زدن مرطوب‌کننده، دستکش پلاستیکی یکبار مصرف به مدت نیم‌ساعت دست کرد تا کرم خوب جذب شود.
در صورتی که خشکی اطراف ناخن را درگیر کرده و پوست کناره‌های ناخن مرتبا بلند می‌شود بهتر است حتما از مرطوب‌کننده‌های روی ناخن و اطراف آن هم استفاده و ریشه و پوست اطراف ناخن را به محض بلند شدن با قیچی کوچک یا ناخن‌گیر کوتاه کرد.
برای تمیز کردن اسباب منزل باید از دستکش با آستر نخی استفاده شود و دستگیره در و روی میز و سایر وسایلی که زیاد با دست در تماس است را هفتگی تمیز کرد.
در فصل سرد به محض اینکه دمای هوا به 10 درجه می‌رسد، لازم است خارج از منزل از دستکش گرم استفاده کنید.
دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده
رئیس انجمن متخصصان پوست و موی ایران
