با نزدیک شدن به ایام تعطیلات نوروز و دیدوبازدیدهای نوروزی، بازار توصیههای تغذیهای برای حفظ سلامت در این دوران هم بسیار گرم میشود. بیشتر ما درباره کمخوری، پرهیز از رویهمخوردن خوراکیهای مختلف، داشتن استراحت کافی یا رعایت تعادل در مصرف شیرینیها در ایام نوروز شنیدهایم اما شاید نکتهای که کمتر در مورد تغذیه عیدانه به آن پرداخته شده، رعایت توصیههای تغذیهای برای گروههای حساستر جامعه مانند خانمهای باردار، سالمندان یا کودکان باشد. از اینرو، «سفره سالم» این شماره را به مرور این توصیهها اختصاص دادهایم که رعایت آنها هم از سوی میزبان و هم از طرف مهمان میتواند باعث حفظ سلامت این گروههای حساس جامعه شود.
9 نکته عیدانه به خانمهای باردار
1. اولین و مهمترین توصیه تغذیهای عیدانه برای خانمهای باردار این است که به بهانه تعطیلات و بههمخوردن احتمالی نظم زندگی در این ایام، مصرف 3 وعده اصلی و 2 میانوعده غذایی را فراموش نکنند. غذا خوردن منظم به اندازه غذا خوردن سالم در حفظ سلامت مادر و جنین موثر است.
2. توصیه میشود خانمهای باردار در این ایام زیاد سراغ خوراکیهای شور و شیرین نروند تا بعد از تعطیلات با مشکلات رایجی مانند فشارخون یا دیابت بارداری مواجه نشوند. میان انواع آجیل، آجیلهای خام و میان انواع شیرینی، شیرینیهای طبیعی مانند کشمش، انجیر یا توت، بهترین گزینه غذایی برای این افراد محسوب میشوند. ضمن اینکه اگر هوس خوردن شیرینی به سرتان زد، سعی کنید کوچکترین شیرینی که بدون خامه، مربا یا مارمالاد است را انتخاب کنید. میان میوههای مختلف، موز میتواند گزینه خوبی برای خانمهای باردار باشد. این میوه، پتاسیم قابلقبولی دارد و با تامین انرژی بدن باعث کاهش خستگی ناشی از بارداری و تهوع در طول ایام تعطیلات میشود.
3. اگر برای وعدههای اصلی مانند شام یا ناهار به مهمانی میروید، حتما کمچربترین انواع گوشت مانند گوشتهای سفید را کنار هر نوع سبزی بخارپزی که روی میز غذاست برای خوردن انتخاب کنید. علاوه بر این، اگر از نحوه شستشوی مناسب سبزیها توسط میزبان اطمینان کافی ندارید، بهتر است بهجای سبزی، ماست را با غذای خودتان همراه کنید. مصرف ماست، علاوه بر تامین کلسیم و پروتئین موردنیاز بدن خانم باردار، احتمال ابتلا به اگزما در نوزاد او را هم کاهش میدهد.
4. اگر برای وعده صبحانه دعوت هستید، مهمان دارید یا وعده صبحانه را در سفر میل میکنید، حواستان باشد باید برای حفظ سلامت خود و جنینتان، دور مصرف تخممرغ عسلی، تخممرغ محلی، شیر محلی یا لبنیات محلی را کاملا خط بکشید. تخممرغی که کاملا پخته باشد، کنار شیر و لبنیات پاستوریزه، میتوانند بهترین گزینه صبحانه برای خانمهای باردار در مهمانی یا سفر محسوب شوند.
5. از آنجایی که ابتلا به یبوست در دوران بارداری بسیار رایج است، توصیه میکنیم خانمهای باردار در دیدوبازدیدهای نوروزی و هرجا که به مهمانی میروند، حداقل یک عدد میوه تازه مصرف کنند. بهعلاوه، بهتر است از میزبان بخواهند بهجای چای پررنگ، برای آنها چای بسیار رقیق، آب ولرم یا حتی آب معمولی سرو کند.
6. بهتر است برای تامین مایعات بدن و پیشگیری از خستگی و بیحالی در ایام تعطیلات حتما روزی یکی-دو پرتقال متوسط در منزل یا مهمانی مصرف کنید. پرتقال علاوه بر اینکه از 90 درصد آب تشکیل شده، فولات و فیبر مناسبی برای بدن خانمهای باردار تامین میکند.
7. با اینکه مغزها و دانههای خام جزو بهترین گروه مواد غذایی تقسیم میشوند، بهدلیل کالری بالا بهتر است در دوران بارداری و برای پیشگیری از اضافهوزن بیش از اندازه در مصرف این تنقلات در مهمانیها حد اعتدال را رعایت کنید. علاوه بر این، توصیه میشود خانمهای باردار در مهمانیهای عیدانه از مصرف مغزهای حساسیتزا مانند بادامزمینی خودداری کنند.
8. میان دانهها، تخمه کدو بهدلیل داشتن پروتئین، پتاسیم، فسفر، کلسیم و روی مناسب، گزینه خوبی برای خانمهای باردار محسوب میشود زیرا مصرف آن میتواند باعث کاهش دردهای عضلانی پایینتنه ناشی از بارداری و افزایش حجم شکم شود.
9. مصرف گوشتهای نیمپز و کبابی که در تعطیلات بسیار رایج است، بههیچعنوان به خانمهای باردار توصیه نمیشود زیرا احتمال انتقال عوامل میکروبی یا انگلی را به بدن خانمهای باردار بالا میبرد و باعث بهخطرافتادن سلامت مادر و جنین میشود.
6 نکته عیدانه به سالمندان
1. میان انواع مغزها میتوان گردو و بادام را بهدلیل تاثیر مثبتی که بر کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و بهبود عملکرد مغزی دارند برای سالمندان مناسبتر دانست. از آنجایی که معمولا جویدن این مغزها برای سالمندان چندان ساده نیست، توصیه میکنیم آنها را با مقداری کشمش، انجیر یا توت خشک مخلوط کنید و در ظرف کاملا دربستهای بگذارید. رطوبت ناشی از این شیرینیهای طبیعی باعث نرمتر و قابلجویدهتر شدن گردو و بادام خواهد شد.
2. میان انواع میوهها، میوههایی مانند موز، پرتقال و کیوی بهدلیل نرم بودن برای سالمندانی که دندانهایی ضعیف یا دندان مصنوعی دارند، مناسبتر است. ضمن اینکه این میوهها به دندان نمیچسبند و برای این عزیزان مشکلی ایجاد نمیکنند.
3. اگر میان مهمانهای خود چند سالمند هم دارید، توصیه میکنیم یک نوع شیرینی بدون مارمالاد و کمشیرین که حاوی مقداری زنجبیل یا دارچین باشد هم برای پذیرایی تدارک ببینید. مصرف این شیرینیهای بدون مارمالاد برای سالمندان سادهتر است و وجود زنجبیل یا دارچین، هضم شیرینی را برای این گروه سنی که گوارش ضعیفتری دارند، سادهتر خواهد کرد.
4. شکلاتهای تلخ بالای 75 درصد که حالتی نرم و غیرچسبنده دارند، بهتر از شکلاتهای سخت یا تافیهای چسبنده برای افراد سالمند هستند. این شکلاتها حجم قابلقبولی از فلاونوئیدها را در خود جادادهاند و مصرف آنها میتواند به کنترل قند و فشارخون افراد سالمند کمک کند.
5. از آنجایی که معمولا سالمندان دچار ضعفهای گوارشی هستند، توصیه میشود در نوشیدنی آنها مقداری بابونه، دارچین، هل یا زنجبیل بیندازید. افزودن این ترکیبات معطر باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش و آرامش سیستم گوارشی سالمندان میشود.
6. اگر مهمان سالمندی برای مهمانی پس از شام دارید، توصیه میکنیم بهجای چای، مقداری شیرعسل گرم یا شیرخرمای گرم برای او آماده کنید. این نوشیدنی، علاوه بر داشتن طعم دلپذیر، باعث رفع خستگی سالمندان میشود و با آرام کردن عضلات و افزایش ترشح سروتونین به داشتن خواب شبانه بهتر آنها هم کمک خواهد کرد.
9 نکته عیدانه به کودکان
1. معمولا کودکان تمایلی به مصرف نوشیدنیهایی مانند چای یا قهوه ندارند. از اینرو، توصیه میشود برای مهمانیهای عیدانه که چند کودک هم در آنها حضور دارند، حتما مقداری آبمیوه طبیعی، شیرکاکائو، شیرموز یا شیرعسل هم تدارک ببینید.
2. برای پیشگیری از ایجاد مشکلات گوارشی یا اصطلاحا رودل کردن کودکان، حواستان باشد آنها در مهمانیهای عیدانه تخمهها را با پوست نخورند. اگر کودکتان قادر به مغز کردن تخمهها نیست، خودتان در این کار به او کمک کنید. حتما به این نکته هم توجه داشته باشید که مصرف انواع آجیل بهدلیل داشتن کالری بالا در ایام تعطیلات برای کودکان کنترلشده باشد.
3. هرگز ظرف شیرینی و شکلات را کنار دست کودکان نگذارید و در مهمانیهایی که کودکان در آن حضور دارند، این خوراکیها را خارج از دسترس آنها قرار دهید تا بتوانید مصرف انواع شیرینی و شکلات را برای کودکان کنترل کنید.
4. اگر قرار است کودک شما با چند کودک دیگر در مهمانیهای نوروزی همبازی باشد، بهتر است یک نوع کره انواع مغزها مانند کره پسته، کره فندق، کره بادامزمینی و... را روی نانهای کوچک بزنید و بهجای شیرینی کنار دست بچهها بگذارید تا در طول مهمانی این میانوعده مفید را مصرف کنند.
5. اگر قرار است کودکان شما در طول مدت مهمانی با همدیگر سرگرم باشند و یک میانوعده سالم هم بخورند، به شما توصیه میکنیم مقداری ذرت بوداده خانگی برای آنها تهیه کنید.
6. معمولا کودکان توانایی یا شاید علاقهای به پوست کندن یا خوردن میوهها ندارند. حواستان باشد در مهمانیها حتما مقداری میوه پوست بکنید و برای بچهها آماده کنید. شما میتوانید برای تشویق کودکان به میوه خوردن در مهمانیهای عیدانه، سرگرمیهایی مانند مسابقه میوهخوری برای آنها در نظر بگیرید.
7. برای تشویق بیشتر کودکان به خوردن میوه توصیه میکنیم در یک ظرف کوچک، مخلوطی از میوههای پوستکنده و خردشده را با کمی عسل و آب پرتقال ترکیب کنید و آن را برای پذیرایی از کودکان در نظر بگیرید.
8. به یاد داشته باشید کودکان در ایام تعطیلات و شلوغی مهمانیها از نوشیدن آب کافی در طول روز غافل میشوند. حتما برای پیشگیری از ابتلا به یبوست در فرزندتان حواستان به میزان آب و مایعاتی که در طول روز مصرف میکنند، باشد.
9. میان انواع دانهها، تخمه آفتابگردان بهدلیل فیبر، آهن، منیزیم، فسفر، روی، فولات و ویتامین E جزو تخمههای بسیار مفید برای کودکان در سن رشد محسوب میشود. شما میتوانید این دانه کمهزینه را برای کودکانی که قرار است مهمان نوروزی شما باشند، در نظر بگیرید.
ترجمه: راضیه فیضی
نگاهی به آداب و رسوم نوروز و شب عید در کشورهای مختلف دنیا
عادتها در سال نو
«نوروز» نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با اول فروردین ماه، جشن آغاز سال نو و یکی از جشنهای کهن دوران باستان است. نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب میشود و در برخی کشورها از جمله تاجیکستان، قزاقستان، آلبانی، قرقیزستان و ترکمنستان تعطیل رسمی است و مردم در این ایام جشن برپا میکنند.
در کل، نوروز مجموعهای از جشنها و مناسبتهاست. جشنهای نوروزی در ایران برنامههای متعددی دارد که ابتدا با چهارشنبهسوری شروع میشود. منطقهای که از دوران باستان نوروز را گرامی میداشتند امروزه چند کشور را دربرمیگیرد و آیینهای نوروزی در این مناطق قدری با هم متفاوت است که آیینهای جمهوری آذربایجان بیش از همه با ایران مشابهت دارد.
سفره نوروز از زمانهای دور پهن میشده است؛ به این صورت که سفرهای را میانداختند و در بشقابهای سفالی یا فلزی، انواع آجیلهای خشکشده مانند توت خشک، برگه خشکشده زردآلو، هلو، پختیک (پختهشده و خشکشده لبو)، عسل، کلوچه، قطاب و... میگذاشتند.
تخممرغ رنگشده نیز از اجزای اصلی این سفره بود. در این سفره، بعضی اجزا فقط جنبه زیبایی و نمادین داشت، مانند تخممرغ و آینه ولی سایر موارد برای خوردن و پذیرایی از مهمانان بوده و هر زمان که تمام میشد، بلافاصله صاحبخانه ظروف را دوباره برای مهمانان جدید پر میکرد.
نوروز در کشورهای مختلف
در کابل و شهرهای شمالی افغانستان، سفره هفتمیوه متداول است. در این سفره، هفتمیوه قرار میگیرد، از جمله کشمش سبز و سیاه، چهارمغز، بادام، پسته، زردآلو و سنجد. چیدن سفرهای مشابه با استفاده از میوه خشکشده، بین شیعیان پاکستان هم مرسوم است. علاوه بر این، سفره هفتشین میان زرتشتیان، و سفره هفتمیم در برخی نقاط واقع در استان فارس در ایران رواج دارد. در جمهوری آذربایجان، عدد 7 اهمیتی ندارد و روی سفرههای نوروزی خود، آجیل قرار میدهند. یکی از متداولترین خوراکیهایی که به مناسبت نوروز پخته میشود، سمنو است که با استفاده از جوانه گندم تهیه میشود. در بیشتر کشورهایی که نوروز را جشن میگیرند، این خوراکی طبخ میشود و حتی با آیینهای خاصی همراه است. به عنوان مثال، زنان و دختران در مناطق مختلف ایران، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان سمنو را بهصورت دستهجمعی و گاهی در طول شب میپزند و هنگام پختن آن، سرودهای مخصوصی میخوانند. در مناطقی که نوروز جشن گرفته میشود، غذاهای سنتی برای این مناسبت در نظر گرفته میشود اما به عنوان مثال در ایران سبزیپلو با ماهی، رشتهپلو و کوکوسبزی در شب عید و شیرینیهایی مانند نان نخودچی برای پذیرایی از مهمانان مرسوم است. همچنین در تاجیکستان غذایی به نام باج، در ترکمنستان نوروزبامه، در قزاقستان اویقی آشار و در بخارا نیز انواع سمبوسه به عنوان غذاهای مرسوم نوروز طبخ میشود.
شب عید در گوشه و کنار دنیا
شب سال نو برای مردم گوشه و کنار دنیا اهمیت بسیاری دارد. از همین رو، سعی میکنند با برپایی مهمانی خاطرات زیبایی برای خود رقم بزنند. البته مسلما تهیه غذاهای خاص و سنتی نیز جزء اصلی چنین برنامههایی خواهد بود. در ادامه نگاهی کوتاه به برخی فرهنگهای غذایی مردم کشورهای دنیا در «شب عید» خواهیم داشت.
فرانسه؛ غذای شب سال نو در فرانسه لذیذ و مفصل است و معمولا جگر چرب مرغابی و ماهی آزاد دودی روی میز دیده میشود. البته هر منطقهای در این کشور فرهنگ خاص خود را دارد و غذاهای دیگری مانند خاویار، صدف و... سرو میشود.
لهستان؛ یکی از آداب سال نو در لهستان این است که اگر فردی مایل به کسب ثروت در سال جدید است، باید 2 یا 3 پولک از ماهی کپور که به عنوان شام شب عید میل شده را در کیف پولش بگذارد. ماهی کپور یکی از معروفترین انواع ماهی بهخصوص در زمان جشن سال نو است. همچنین آنها 12 نوع غذا را به عنوان نماد 12 ماه روی میز میچینند و پیشغذایی با چغندر و راویولی (نوعی پاستای بالشتکیشکل) تهیه میکنند.
کرواسی؛ در منوی غذای شب عید مردم کرواسی خبری از ماهی کپور و خرچنگ نیست زیرا برگرداندن آنها در ظرف غذا را عامل بدبختی میدانند. البته طبخ مرغ و هر نوع پرنده دیگر نیز در این شب ممنوع است چراکه معتقدند شانس نیز با آنها پرواز میکند.
ایتالیا؛ ایتالیاییها هنگام نیمهشب عادت دارند غذایی موسوم به «cotechino e lenticchie» بخورند. این غذای سنتی از سوسیس و عدس تهیه میشود و این عادت برای آنها خوشبختی را به ارمغان میآورد. درواقع، خوردن غذاهایی با شکل دایره مانند عدس، نمایانگر کامیابی و ثروت در فرهنگ این کشور است.
اسپانیا؛ اسپانیاییها سال جدید را با خوردن 12 دانه انگور آغاز میکنند؛ البته نه هر طور و در هر زمانی که خواستند. آنها باید منتظر بمانند تا ساعت 12 شب اعلام شود و سپس با هر بار زنگ ساعت، یک دانه انگور میخورند. آنها معتقدند اگر این رسم به درستی اجرا شود، سال جدید سرشار از کامیابی و خوشبختی است.
فیلیپین؛ در فیلیپین مردم با چیدمان فراوان سیب، پرتقال و انگور آغاز سال جدید را جشن میگیرند. غذایی که فقط با میوههای گرد تهیه شده نیز جزو آداب و رسوم آنهاست و فیلیپینیها آن را عامل سلامت و موفقیتشان میدانند.
منابع:www.Le Figaro.fr
www.la nutrition.fr
ترجمه: مریمسادات کاظمی